Gazetanıñ yazuınça, ber yaqtan, bolarnıñ ber dä ähämiäte yuq. Çönki qalğan altı kandidatnıñ berse dä 14-nçe Martta ciñep çığalmıy. Läkin, ikençe yaqtan, Russiäneñ şundıy tizlek belän autoritarizmğa birelüe şaqqatırlıq. Saylauçılarnıñ 70 protsentı yaqlağan Putin bik populär. Ruslar 90-nçe yıllardağı butalçıqlıqnı betergäne, milli ğorurnı torğızğanı häm iñ möhime tormış şartların yaxşırtqanı öçen anı yaqlıylar. Läkin, ul üzen täniqtlävçe bäysez televideniäne yuqqa çığaru yaki Xodorkovskiynı törmägä yaptırtu belän şuşı populärlege belän yauızlandı. Totalitar sistemağa kire qaytu mömkinlege az bulsa da, Kreml iminlek xezmätläre yardämendä buysınu atmoseferasın buldırdı. Bu saylaularda Putinneñ çın köndäşläre anda qatnaşmasqa buldılar häm şulay itep maydannı ciñep çığu ömede bulmağannarğa qaldırdılar. Ber genä närsä külägä töşerü ala , ul da bulsa saylaularda qatnaşuçılarnıñ 50 protsenttan kimeärk buluı. Ul çaqta saylaularnı qabatlağa turı kiläçäk , läkin, xäzerge kandidatlarnıñ berse dä qatnaşa almayaçaq. Läkin, Kreml üz keşeseneñ xakimiätkä qaytuı öçen yul tabar. Könbatış Putingä qarata tieşle strategiäne taba almadı. AQŞ prezidentı Buş tieşle ähämiätne birmi. 2001-nçe yılnıñ 11-çe sintäberennän soñ, ul Putinne anti-terror suğışındağı berektäşkä äyländerde. Dävlät Sekretarı Colin Powelleneñ soñğı belderüläre, AQŞnıñ Putinneñ aftoritar tendensiälären kürä başlauın işarä itä. Yevropa Berlege Putingä uñayıraq qarıy, çönki berlekkä energetikanıñ şaqtıy öleşe Russiädän kilä. Läkin, Mäskävneñ elekke kommunistik illärneñ Yevropa Berlegenä may ayında ağza bulıp kerülären tanımauı , Brüsseldä küplärne açulandırdı. AQŞ belän Yevropa Berlege Putinneñ demokratik oyışmalarnıñ täsiren beterü tırışlığına qarşı çığarğaq tieş. Alar bäysez medianı, xökümättän bäysez oyışmalarnı , şul sanda saylaularnı küzätüçelärne yaqlarğa tieşlär. Könbatış keşe xoquqların , bigeräk tä Çeçnädä bozuğa qarşı protest belderüdän totlıp qalmasqa tieş. AQŞ belän Yevropa Berlege Russiäneñ elekke sovet respublikaları , şul sanda Görcstan, Moldova häm Ukrainanıñ eçke eşlärenä tıqşınuına qarşı torırğa tieşlär. Mäskävneñ bu regionda üz mänfäğätlären yaqlarğa xaqı bar. Läkin, bu neo-imperializmğa alıp bamasqa tieş. Putinneñ säyäsätenä qatıraq mönäsäbät kürsätü, Könbatışnıñ Russiä belän ekonomik bäyläneşlärenä citdi zian kitermäs. Könbatış nefte häm gaz satıp alırğa mäcbür bulsa, Mäskäv dä alarnı satarğa mäcbür. Könbatış demokratiäne yaqlauın kürsätüe belän , Mäskävgä genä tügel, ä qalğan dönyağa köçle işarä cibärergä tieş.
Färit İdelle, Praga.
Färit İdelle, Praga.