Kiñ küläm mäğlümät çaraları citäkçeläre, muxarrirlär,tanılğan jurnalistlarnıñ global çeltäre dip üzen taswirlağan Xalıqara Mätbuğat İnstitutı xisabında Ğıraqta şundıy küpläp jurnalistnıñ häläk buluına doşman utı, dus utı, intihar höcüme , xästälek häm qazalar säbäp buldı dip äytelä .2003nçe yılğı küzätüne yazuçı David Dadge süzlärençä ütkän yılğı mätbuğat küzätüendä terror alğa çıqqan mäsälä buldı Ğıraq suğışı,mätbuğat ireklege turındağı başqa mäsälälärne külägädä qaldırğan. Dadge bolay dip añlattı:(audio)
Ğıraq suğışı bik küp başqa mäsälälärdä iqtibarnı çitkä yünältte. misal öçen mäğlümät alu, demokratiäne üsterü,jurnalistlarnıñ däwlät qaramağındağı mätbuğat çaralarında ğına tügel ä xosusi mätbuğat çaralarında eşläw xoququ , xökümätneñ kiñ küläm mäğlümät çaralarına tıqşınmawı.Ğıraq suğışı menä bu mäsälälärne külägädä qaldırdı. Xälbuki bu eşlär äle dä bik möhim.
İnstitut xisabında Ğıraqta jurnalistlarnıñ häläk buluın tuqtatıp bulır ide –ägär dä xärbilärgä citäkçeläre belgän mäğlümät birelsä ide dip yazılğan. Dadge bolay dip añlata(audio)
Dönyada ayrım alğanda Ğıraqta jurnalitslar duçar bulğan xällärne iqtibarğa alırğa kiräk.Xärbi yaqtan qarağanda –Ägär dä Xärbi berektäşlär belgän mäğlümät otel tiräsendä urnaşqan ğäskärilärgä birelgän bulsa ide,minemçä Bagdadatta Palestine qunaqxanäsendä niçä keşeneñ ülemen tuqtatıp bulır ide. Ğıraqta bulğan xällärneñ başqa suğışlarda qabatlanmawı öçen xärbi kommunikatsiädä jurnalistlar turındağı informatsiäneñ birelü yulları nigezle räweştä tikşerelergä tieş dip söyläde Dadge
Xalıqara Mätbuğat İnstitutı ; mätbuğat ireklegen qısqan Qıtay, T.Korea, Rusiä Belarus häm Ukrainanı tänqitli.Qıtaynıñ ütkän yılda mäğlümätne qısırıqlaw aksiäläre arasında internet qullanuçı jurnalist vä aktivistlarnı ezärlekläw dä bar, Xisapta Qıtayda açıqlıqnıñ bulmawı bälkim dä ütkän yılda SARS epidemiäseneñ dä nıq cäyelüenä säbäp buldı dielä.Xisapta bolay dip äytelgän:Rusiä jurnalistika eşçänlege öçen dönyanıñ in qurqınıçlı ile häm Rusiä süz iregen qısuçı illärneñ in başında tora , Belarus, Ukraina şulayuq süz iregen qısuçı illär bulıp tora. Bu illärneñ citäkçeläre xisapta äyetelgänçe bäysez jurnalizm östennän terror idaräse urnaştırğan. Dadge internet mäsäläsenä qağılıp (audio) Burma, Qıtay yäisä Vietnam internet qullanuçılarnıñ demokratiä turında informatsiä aluın tuqtatırğa omtıla. BU eştä totılğannarğa qatı cazalar birelä. Bu mäsälä kiläse ber niçä yılda arta barğan ähämiät qazanaçaq . Xalıqara Mätbuğat institutınıñ xisabında här töbäk, här ilneñ mätbuğat, tapşıruları turında mäğlümät bar Bu xisap belän tulıınça tanışırğa teläsez, anıñ internettagı adresı: www.Freemedia.at.
färidä xämit, praga
färidä xämit, praga