Accessibility links

Кайнар хәбәр

İran Xalıqara Atom Energiä İdaräse belän xezmättäşlegen tuqtatu belän yanıy


Bu ilneñ atom programması tiräsendäge wazğiät yänä kön tärtibenä mende. Şuşı atnada Xalıqara Atom Energiä İdaräse älege mäsälägä bağışlanğan utırış ütkärä. Quşma Ştatlar İrannıñ atom programmasın tänqitlägän qarar qabul itergä öndi. Räsmi Tähran, andıy qarar qabul itelsä, İdarä belän xemättäşlek itüen tuqtatu belän yanıy.

Bu kisätüne kiçä İrannıñ Tışqı eşlär ministrı Kamal Xarazi yasadı, bügen ilneñ prezidentı Möxämmät Xattami qabatladı. Xarazi süzlärençä, Tähran, Xalıqara Atom Energiä İdaräse belän xezmättäşlek itä, läkin bu xezmättäşlek ike yaqlı bulırğa tieş. İran räsmiläre İdaräne, Quşma Ştatlar köyenä biyüdä ğäyepli, häm monı tuqtatırğa çaqıra.

Şuşı atnada İdarä Venada barğan utırışında İran turında qarar qabul itergä cıyına. Çärşämbedä Quşma Ştatlarnıñ däwlät sekretare Colin Powell, bu qarar qırıs bulaçaq digän ışanıç belderde. Anıñ süzlärençä, qararnıñ ölgesendä, Tähran İdarägä birgän wäğdälären bozu çigendä tora, digän näticä yasalğan.

Washingon inde küptän İrannıñ atom programması mäsäläsen Berläşkän Millätlärneñ İminlek Şurası däräcäsendä tikşerergä çaqıra. Läkin Britaniä, Fransiä häm Germaniä bu adımğa qarşı çığa, anıñ urınına Tähran belän konstruktiv söyläşülär alıp barırğa öndi.

İrannıñ Atom İdaräsendäge wäkile Firuz Xösäyni, Yevropa illären Washington basımına bireşmäskä çaqırdı:

Audio (Firuz Xösäyni)

"Bu 3 Yevropa ile qulınnan kilgänen eşlärgä tırışa. Döres, bez alardan tağı da kübräkne kötäbez. Läkin, Amerika yağınnan kilgän köçle basım İdarä belän xezmättäşlek itüdä kierälär tudıra."

Uzğan yıl bu 3 Yevropa ile belän İran arasında ireşelgän kileşü näticäsendä Tähran uran bayıtuın tuqtatıp torırğa rizalaşqan ide. Monıñ xaqına Yevropa illäre İrannı tınıç atom texnologiäse belän tä''min itergä kileşte.

Çärşämbedä Kamal Xarazi, İran, İdarä belän mönäsäbätlären caylağaç, uran bayıtu eşen yañartıp cibäräçäk, digän belderü yasadı. İdarä başlığı Möxämmät Äl-Baradei, Tährannı bu adımğa barmasqa, elekke xezmättäşlegen däwam itergä çaqırdı:

Audio (Möxämmät Äl-Baradei)

"İran bolay da ozaq yıllar üz yöklämälären bozıp kilde. Xäzer bezgä ışanış buldırırğa kiräk. Bu älbättä waqıt taläp itä. Uran bayıtunı tuqtatıp toru ışanıç tudırunıñ möxim ber öleşe ide."

Räsmi Tähran üzeneñ atom programmasın fäqät tınıç maqsatlar öçen dip belderä. Quşma Ştatlar isä anı yäşeren räweştä atom qoralı östendä eşläwdä ğäyepli. Uzğan yıl İranda nıq-bayıtılğan uran ezläre taıblğan ide. Bu matdä atom qoralınıñ möxim ber öleşe bulıp tora. İran räsmiläre bu tabıldıqnı çit ildän materiallar satıp alğanda iärep kergän pıçraq dip añlattı. Atom İdaräse süzçese Melissa Fleming süzlärençä, bu mäsälä älegäçä çişelmägän:

Audio (Melissa Fleming)

"Nıq-bayıtılğan uran İranda qayan kilep çıqqan, bu äle dä iñ möxim häm aşığıç mäsälä bulıp qala. Ul älegäçä xäl itelmägän."

Şuşı atnada Tähran Atom İdaräsenä möräcägät itep İran mäsäläsen kön tärtibennän töşerergä çaqırdı. İdarä başlığı Äl-Baradei, bar citdi mäsälälär xäl itelep betmi torıp, mäsälä kön tärtibennän töşerelmiäçäk, dip belderde.

Ali Gilmi, Praga
XS
SM
MD
LG