Düşämbe könne Qazan däwlät universitetında tatar ädäbiät klassigı Şärif Kamalnıñ tuuına 120 yıl tuluğa bağışlanğan konferensiä uzdı.
Bilgele bulğança, bıyıl Şärif Kamalğa bağışlanğan çaralar küp oyıştırıldı. Häm Tatarstanda ğına tügel, ä yazuçınıñ tuğan yağı Mordoviädä dä. Älege çaralarğa düşämbe könne näticä yasaldı dip äytergä bula. Ägär irtän universitettan fänni-ğamäli konferensiä uzsa, kiçen Kärim Tinçurin isemendäge drama häm komediä teatrında “Matur tuğanda” isemle ädäbi-muzıykal' kiçä oyıştırıldı.
Bilgele bulğança, Şärif Kamalnıñ icatı kiñqırlı. Ul romannar, povest'lar, xikäyälä belän bergä p'yesalar da ijat itkän.
Ädäbiätçılar 20 nçe ğasır başında tatar ädäbiäte oluğ yañarış kiçergän dip söylärgä yarata. Läkin şul yañarış bergä bu çor äsärlärendä küñel töşenkelege dä çağılğan ikän. Häm bu Şärif Qamal äsärlärendä ayıruça assızıqlana. Bilgele bulğança, anıñ küp kenä äsärläre eçtälege ğadi xezmät keşese, anıñ yäşäyeşe turında. Älege tema klassikka ayıruça yaqın. Nik digändä ul üze timer yulda, şaxtalarda eşlägän. Läkin şunı äytep uzarğa kiräk, Şärif Kamalnıñ barlıq diärlek äsärläre ciñelü, sıqraw belän tämamlanğan. Älege alımnı ul kübräk nemes filosofı Şopengaurdan alğan dip isäpli professor Rezedä Ğanieva. Häm küñel töşenkelege tatarlarğa bügen dä xas dip sanıy. «Bez Yawız İvan Qazannı alğan 1552 yıldan birle küñel töşenkelegendä utırabız. Beraz ömetlänep aldıq ta, xäzer dä bu töşenkelek xäräkäte däwam itä. Tatarlarğa töşenkelekkä birelmäskä kiräk, Şärif Qamal da ömet belän yäşägän”, - dide Rezidä Ğanieva.
Ğomumän, tatar ädäbiätına Şärif Qamal küp yañalıq alıp kilgäne mäğlüm. Bu xaqta filologiä fännäre doktorı, professor Xatıyp Miñnegulov «Azatlıq» qa menä närsälär dide:
Şärif Qamal tatarlığın härwaqıt saqlap kilde. Törle çit illärdä bulsa da, qayda ğına barsa da. Anıñ Tatarstannan çittä tuuı da küp äyberne bilgeli. Çönki xäzer Başqortstannan tış başqa töbäklärdän yazuçılar çıqmıy.Sez Xatıyp Miñnegulov fikerlären işettegez.
Äye, Tatarstannan çittä Mordoviädä tuıp üskän Şärif Qamal
tatar ädäbiätına küp yaña alımnar kertä. Alarnı ul Yevropa, törek, rus yazuçılarınnan ala. Äytergä kiräk, Şärif Qamal küp kenä çit illärdä bula. Xätta anda belem dä ala. P'yesalarğa kilgändä, ul alarnı milli mänfägat'lärne istä totıp icat itä. Çönki ul çaqta tatar teatrınıñ üseş ala torğan çorı bula. Häm tatar p'yealarınıñ kiräklegen Şärif Qamal añlıy.
Tağın şunı äytep uzu kiräk, Qazanda Şärif Kamalnıñ muzey-fatirı bar. Häm tatar klassigına bağışlanğan çaralarnıñ kübese alar tarafınnan oyıştırıla. Bügen älege muzeynıñ citäkçese Rämis Äymät qayber möhim mäs’älälärne dä bilgeläp uzdı. Berençe çiratta ul Şärif Qamalnıñ saylanma äsärlären, ber pärdäle inssenirovkaların, fondta bulğan xatlar, raspiskaların kitap itep bastırıp çığarırğa kiräklegen äytte. Muzey citäkçeseneñ älege teläkläre tormışqa aşırmı, anısın kiläçäk kürsäter.
Landış Xarrasova.
