Yevropa citäkçeläreneñ kübese Brusselgä Madridtan kilde. Kiçä alar İspan başqalasında 11 Mart qorbannarın iskä alu çarasında qatnaştı. Citäkçelärneñ berse dä bügen üz ilen terrordan imin dip sanıy almıy. Terrorğa qarşı köräş mäsäläse Brussel cıyınınıñ kön üzägendä. İkençe itep Berlekneñ yaña Konstitutsiäse tikşerelä. Dikäber sammitında İspaniä belän Polşa qarşı çıqqannan soñ bu mäsälä körçekkä terälgän ide. İspaniäneñ yaña citäkçese häm dä Polşa räsmiläre xäzer beraz çigenergä cıyına. Nixayät, ğädättä töp urın alıp torğan iqtisad, bu yulı 3nçı urında. Çärşämbedä, Yevropa Komissiäse prezidentı Romano Prodi bu mäsälälärneñ 3senä dä tuqtaldı. Terrorğa kilgändä, ul bu çirne tamırınnan yolqırğa kiräk dide, ämmä "yolqu strategiäsenä" kilgändä Yevropa belän Amerika arasında ayırma bar:
Audio (Romano Prodi)
"Terrorçılıq ikençe dönya suğışınnan birle iñ zur qurqınıç bulıp tora. Bu närsäne tamırınnan yolqıp taşlaw öçen bez bar köçen, täwäkällek, texnik häm insani çaralarnı cigergä tieş. Az da tügel, küp tä tügel. Häm älbättä, elek äytep kilgänebezçä, monıñ öçen köç qullanu ğına citmi, ä säyäsi çaralar, añlaşu kiräk."
Prodi, Ğiraq suğışı terrorğa qarşı köräştä yärdäm itmäde dide. Ä menä İzrael-Fälestin mäsäläsen çişüne bu köräşneñ uñışı öçen xäl itkeç närsä dip atadı. Brussel sammitında Berlekneñ yaña terroğa qarşı köräş idaräse buldırılır dip kötelä. Bu İdarä çiklärne nığıtu, terror çeltärläre turında mäglümät tuplaw, alarnıñ matdi çığanaqların açıqlaw, transport, xalıqnı saqlaw çaraların köçäytü belän şöğellänergä tieş bulaçaq.
Yaña konstitutsiägä kilgändä, älege waqıtta Berlektä räislek itkän İrlandiä, bu eşkä äwzemräk totınıp, üzeneñ möddäte çıqqançı, yağni Yün aylarına nindider ber kileşügä ireşergä cıyına. Bu ömetlär İspaniädä xökümät alışınu belän bäyle. Bilgele bulğança, İspaniä belän Polşa, konstitutsiä ölgesenä salınğan "ikelätä küpçelek" sisteması Germaniä, Fransiä kebek ere illärgä östenlek biräçäk, dip qarşı çıqqan ide. Bu sistema niegzendä, veto salına almağan qararlar, küpçelek xalıqnı wäkillek itkän, küpçelek illär tarafınnan qabul iteläçäk. İspaniäneñ yaña xökümäte, häm dä Polşa bu mäsälädä kompromiska barırğa cıyına. Romano Prodi "ikelätä küpçelek" kirtäsen artıq yuğarı quymasqa çaqırdı:
Audio (Romano Prodi)
"Qabatlap äytäm, konstitutsiä reformasınıñ maqsatı qararlarğa kirtä quyu tügel, ä alarnı qabul itü. Älegä azçılıqlarnıñ küpçelekkä ayaq çalu mömkinlege bar."
İqtisad mäsäläsenä tuqtalıp Prodi, 2000 yılda Lissabon sammitında qabul itelgän plannı iskä aldı. Ul plan nigezendä, Yevropa iqtisadı 2010 yılğa dönyada berençe urınğa çığarağa tieş ide. Prodi, bu plannıñ tormışqa aşuına şik belderde:
Audio (Romano Prodi)
"Xäzerge xalättä, berni üzgärmäsä, moña ireşep bulmas sıman. Çınbarlıqnı tanırğa tieşbez, bez aldan farazlağança, bu waqıt eçendä Yaponiä häm Quşma Ştatlarnı quıp tota almıybız."
Yevropa iqtisadındağı sülpänlek reformalar citmäw belän añlatıla. Yevropanıñ iñ ere iqtisadları sanalğan Germaniä belän Fransiädä, xezmät bazarın irekländerü, zur çığımnar sorağan sotsial sistemanı üzgärtü artıq ozaqqa suzıldı.
Ali Gilmi, Praga
Audio (Romano Prodi)
"Terrorçılıq ikençe dönya suğışınnan birle iñ zur qurqınıç bulıp tora. Bu närsäne tamırınnan yolqıp taşlaw öçen bez bar köçen, täwäkällek, texnik häm insani çaralarnı cigergä tieş. Az da tügel, küp tä tügel. Häm älbättä, elek äytep kilgänebezçä, monıñ öçen köç qullanu ğına citmi, ä säyäsi çaralar, añlaşu kiräk."
Prodi, Ğiraq suğışı terrorğa qarşı köräştä yärdäm itmäde dide. Ä menä İzrael-Fälestin mäsäläsen çişüne bu köräşneñ uñışı öçen xäl itkeç närsä dip atadı. Brussel sammitında Berlekneñ yaña terroğa qarşı köräş idaräse buldırılır dip kötelä. Bu İdarä çiklärne nığıtu, terror çeltärläre turında mäglümät tuplaw, alarnıñ matdi çığanaqların açıqlaw, transport, xalıqnı saqlaw çaraların köçäytü belän şöğellänergä tieş bulaçaq.
Yaña konstitutsiägä kilgändä, älege waqıtta Berlektä räislek itkän İrlandiä, bu eşkä äwzemräk totınıp, üzeneñ möddäte çıqqançı, yağni Yün aylarına nindider ber kileşügä ireşergä cıyına. Bu ömetlär İspaniädä xökümät alışınu belän bäyle. Bilgele bulğança, İspaniä belän Polşa, konstitutsiä ölgesenä salınğan "ikelätä küpçelek" sisteması Germaniä, Fransiä kebek ere illärgä östenlek biräçäk, dip qarşı çıqqan ide. Bu sistema niegzendä, veto salına almağan qararlar, küpçelek xalıqnı wäkillek itkän, küpçelek illär tarafınnan qabul iteläçäk. İspaniäneñ yaña xökümäte, häm dä Polşa bu mäsälädä kompromiska barırğa cıyına. Romano Prodi "ikelätä küpçelek" kirtäsen artıq yuğarı quymasqa çaqırdı:
Audio (Romano Prodi)
"Qabatlap äytäm, konstitutsiä reformasınıñ maqsatı qararlarğa kirtä quyu tügel, ä alarnı qabul itü. Älegä azçılıqlarnıñ küpçelekkä ayaq çalu mömkinlege bar."
İqtisad mäsäläsenä tuqtalıp Prodi, 2000 yılda Lissabon sammitında qabul itelgän plannı iskä aldı. Ul plan nigezendä, Yevropa iqtisadı 2010 yılğa dönyada berençe urınğa çığarağa tieş ide. Prodi, bu plannıñ tormışqa aşuına şik belderde:
Audio (Romano Prodi)
"Xäzerge xalättä, berni üzgärmäsä, moña ireşep bulmas sıman. Çınbarlıqnı tanırğa tieşbez, bez aldan farazlağança, bu waqıt eçendä Yaponiä häm Quşma Ştatlarnı quıp tota almıybız."
Yevropa iqtisadındağı sülpänlek reformalar citmäw belän añlatıla. Yevropanıñ iñ ere iqtisadları sanalğan Germaniä belän Fransiädä, xezmät bazarın irekländerü, zur çığımnar sorağan sotsial sistemanı üzgärtü artıq ozaqqa suzıldı.
Ali Gilmi, Praga