Möselmannar yäşägän könbatış illärendä yawlıqqa qarata räsmi mönäsäbät bik törle . Misal öçen Britaniädä london metropolitan politsiädä eşlärgä teläwçe möselman xatın qızı politsiä mundire kiyep yawlıq bäyli ala. Britaniä spektrumnıñ ber oçında torsa ikençe başında yawlıq häm barlıq dini simvollärne tıyğan Fransiä tora. Bilgele bulğança sintäberdän başlap Fransiä däwlät mäktäplärendä yawlıq şulayuq barlıq xriastain, yähüd dini bilgelären tıyğan qanun köçkä kerä. Qanunnıñ parlamenttan ütüe belän qarşı demonstratsiälär başlanıp kitte. Ämma bu zakonnı yaqlawçılar da bik küp. Misal öçen Aljirda tuğan jurnalist Raşidä Zuche bolay di(audio) min başyawlığın tıyğan qanunnın ğämälgä quyuluı bik möhim dip qarim İslamistlarnıñ aksiälärenä qarşı kilü öçen bu zarur. Din belän eş alıp barıp bulmıy, ilneñ qanunın din bilgelärgä tieş tügel. Fransiädä çirkäw belän däwlät arasındağı köräşneñ bik ozaq däwam itüe säbäple fransuzlarnıñ zur küpçelege milli berdämlekne häm tınıçlıqnı garantiläw öçen in yaxşı yul sekularizm digän qaraşqa kilgän, başqa illär konstitutsiäse dä din belän däwlätne ayıra. Ämma ber qayda da Fransiädäge kebek kisken tügel.Şunlıqtan Germaniäneñ Baden Württenberg ştatında hicabqa qarşı qabul itelgän qanun bötenläy başqa. Ul däwlät mäktäplärendä uqutuçılarnıñ möselmança yawlıq bäyläwen tıya. Ämma bu zakon studentlarğa qaramıy häm başqa dini tamğalarnı tıymıy.Barı tik yawlıqnı ğına tıya. Bu turıda Erlangen universitetında islam häm xoquq belgeçe Matthias Rohe bolay dip äytte(audio)
Qayber keşelär başyawlığı bilgele islam säyäsäteneñ bilgese bulaçaq , ul din quşqan närsädän kübräk bulaçaq dip qurqa. Şunlıqtan qayber ştatlar Germaniädä bu tör tamğanı tıyarğa cıyına ,bez qayberäwlär başyawlığına şiklänep qarasa da , studentlar Germaniä xökümäte yäki administratsiäseneñ öleşe tügel , alarnıñ dini ireklektän faydalanu xoququ bar dip äytäbez. Bez däwlät xezmätkärläre belän başqaların ayırabız dip äytte Erlangen Universitetı belgeçe Bez Baden Württenbergta yäşäwçe millättäşebez İldar Axmetşingä şaltıratıp xalıqnıñ reaksiäse turında soradıq (İldar- audio )
Quşma Ştatlarında yawlıq probleması üzençälekle. Oklahomada ber mäktäptä yäş qızğa küptän tügel genä hicab belän sınıfqa kerü tıyılğan . Mäktäp här törle başyawlığın tıya. Ämma ütkän atnada AQŞ yustitsiä ministırlığı mäsälägä tıqşınıp şäkert uqu belän din arasında saylaw yasamasqa tieş dip belderep, yawlıq bäyläw röxsäte birgän . Waşingtonda Strategik Tikşerülär Üzägendä İslam Programamsı citäkese Hunter(audio) AQŞ konstitutsiäse dingä qarşı tügel ämma ul fransiädäge kebek üze çıdamsız din, dogmağa äylängän sekularizmğa da qarşı. Bu ber närsä. AQŞta din häm säyäsät ayrı bulsa da, dinneñ cämäğätçelektä urını bar. Bez Alla qulı astındağı ber il xalqı bülenmäs dip äytäbez. Dinne qayber tınıç yullar şulsanda kiyem belän kürsätü qanunğa qarşı yäki säyäsi mäğnäse bar dip qaramıybız.
Amerika_İslam mönäsäbätläre şurası AQŞta islam,möselmannarnı uñay tanıtu eşe belän şägellänä. Oyışma AQŞnıñ başyawlığın yaqlawı başqa illärgä dini ireklek turında kündermä buldı dip belderde.
färidä xämit,praga
färidä xämit,praga