Accessibility links

Кайнар хәбәр

Rumsfeld Ğiraqtağı AQŞ ğäskärläreneñ ber öleşen çığaru planınnan baş tarttı


Aprel''neñ berençe yartısında Ğiraqtağı qatı bäreleşlärdä 90-lap AQŞ xärbie üterelde. Uzğan ike atna anda Amerikannar öçen iñ qanlı çor buldı. AQŞ saqlanu ministrı Fonal''d Rumsfeld mondıy zur yuğaltular bulır dip hiç tä kötmägänlege turında belderde häm Ğiraqtağı menlärçä soldatnı anda tağın da ozaqqaraq qaldıraçağın iğlan itte. Ğiraqta inde 1 yıl çaması bulğan 20 meñläp soldat may ayında annan çığarılırğa tieş ide. Ämma qayber säyäsäyçelär anda ğäskärlärne ozaqqaraq qaldıru belän genä tärtip urnaştırıp bulmayaçaq di.

Pänçeşämbe könne Rumsfeld yaña ğäskärlär kilgännän soñ Ğiraqtan çığarılır dip kötelgän AQŞ xärbiläreneñ anda tağın da ozaqqaraq qalaçağın räsmi räweştä iğlan itte. Bez 20 meñläp xärbineñ Ğiraqta xezmät itü möddäten 90 köngä ozaytu turında qararnı rasladıq dide Rumsfeld. Näticädä aldağı aylarda Ğiraqtağı AQŞ xärbiläre sanı 135 meñnän kimemäyäçäk. Elegräk may ayına Amerika anda 115 meñ xärbien genä qaldırmaqçı ide. Ämma wäzğiätneñ kiskenläşep kitüe ğäskärlärne kimetü plannınnan baş tartırğa mäcbür itä.

Bu üzgäreş Ğiraqta inde ı yıl xezmät itkän küp kenä amerikan saldatlarına qarıy. Rumsfeld uzğan atnada yuğaltqan qädär sanda xärbilärne yuğaltırbız dip uylamağan idem dide.

Monnan tış Ğiraqqa östämä yaña ğäskärlär dä kitereler dip kötelä. Pänceşämbe könne Bağdadta AQŞ köçläreneñ berläşterelgän ştab başlığı Richard Myers Ğiraqtağı ike yuğarı xärbi citäkçe general John Abizaid belän general Ricardo Sanzheznıñ östämä yardäm sorağanlığın häm ul yardämneñ bireläçägen belderde:

AUDİO: General Abizaid häm general Sanchez ğiraqtağı xäzerge wäzğiättä östämä köçlär soradı. Häm bez elekke oçraqlardağı kebek alarnı mondıy mömkinlek belän tä''min itäçäkbez.

Sişämbe könne AQŞ prezdentı George Bush ta Abizaidnıñ 10 meñ keşelek östämä köçlär sorağan möräcäğäten qänäğätländerergä äzer buluın beldergän ide.

Ämma qayber säyäsätçelär Ğiraqtağı wäzğiätne ğäskärlär belän genä yaxşırtıp bulmayaçaq dip isäpli. Senatnıñ tışqı mönäsäbätlär komitetı räise urınbasarı, oppozitsion demokratik partiä äğzası Joseph Biden 30nçı iyün – xakimiätne ğiraqlılarğa tapşıru könenä qädär Ğiraqnı totrıqlılandıruğa Bushnıñ bik az waqıtı qala di.

Waşingtonda Biden Bushnıñ Ğiraqtağı xataları turında çığış yasadı. Biden Bush AQŞnıñ töp berektäşläre fikerlärenä iğtibar itmäde häm Ğiraqqa Säddamnı bärep töşergännän soñ ilne okkupatsiäläw öçen citmäslek artaq keçkenä ğäskär belän kerde dide.

Biden şulay uq Bush baştan uq AQŞ däwlät departamentınıñ Säddamnı bärep töşergännän soñ bulırğa mömkin barlıq problemalarnı küzallağan häm alarnı çişü öçen realistik yullarnı kürsätkän täfsille planın iğtibarğa almadı di.

Bush Säddamnan soñğı Ğiraqnı idarä itü öçen Rumfeldnıñ Saqlanu ministrlığın sayladı ä ul isä üz plannarın Äxmät Çäläbi kebek küp yıllar Ğiraqtan çittä yäşägännärneñ kiñäşlärenä nigezläde, alar isä aqıllı bulıp çıqmadı di Biden.

Senator bälki waqıt betep kiläder, ämma Bush ägär dä berniçä yünäleştä aşığıç çaralar kürsä äle haman da Ğiraqta tärtip urnaştırıp tayanıçlı xökümät oyıştıra ala dip isäpli. Anıñ fikerençä prezident Amerikanıñ dusların Ğiraqta tınıçlıq saqlaw eşen büleşergä ügetläw öçen zur tırışlıq kürsätergä tieş. BMOnıñ säyäsi aradaşlıq role arttırılırğa tieş. Ğiraqnı tözekländerü eşenä Bush kübräk illärne häm eşmäkärlärne cälep itü yulların tabarğa tieş.

Qısqası Biden fikerençä, AQŞnıñ andağı rolen keçeräytü Amerika öçen dä Ğiraq öçen dä faydalı bulaçaq. Biden äytüençä, baştan uq Prezidentnıñ töp xatası Ğiraq Yaqın Könçığış häm Quşma Ştatlar öçen qotılğısız qurqınıç tudıra digän yalğış näticä yasaw. Buş Ğiraq suşığın başlaw öçen Amerikada xalıq yaqlawın qazandı, ämma ul yaqlaw näq menä şul yalğış näticägä nigezlängän ide, ä suğışnı yäki başqa xalıqara operatsiälärne isä alay başlarğa yaramıy di Senator:

AUDİO: Bernindi tışqı säyäsätne dä, niçek kenä yaxşı oyıştırılğan bulmasın, Amerika xalqınıñ mäğlümätle rizalığınnan başqa alıp barırğa yaramıy. Häm minem fikeremçä bez xalıqnıñ mäğlümätle rizalığın almadıq, çönki bez berqayçan da alarğa täfsille mäğlümät birmädek.

Küptän tügel ütkärelgän fiker beleşülär Amerikalılarda Bushnıñ Ğiraq säyäsätenä ışanıçnıñ kimüen kürsätä. Ämma, Biden fikerençä, yañadan ışanıç qazanu öçen äle soñ tügel. Bush sişämbe könne Ğiraqta aldağı eşlärneñ qıyın bulaçağın tanu belän inde berençe döres adımnı yasadı di Senatnıñ tışqı mönäsäbätlär komitetı räise urınbasarı, demokrat Joseph Biden.

Naif Aqmal, Praga.
XS
SM
MD
LG