Ğıraqta küpläp üterü qoralları tabılmağaç, G,Bush suğışnı başqa törle aqlıy başladı. Düşämbedä Michiganda saylaw aldı kampaniäse alıp barğan ilbaşı(audio)
S.Xösäinsez dönya yaxşıraq .Dönya yaxşıraq çönki ul törmädä utıra.Çönki bez suğış başlatqan öçen cäberläw urınnarı yabıldı dip äytte.
Bush Bagdad yaqınındağı Abu Ghraib törmäsendä amerikannarnıñ ğıraqlı totqınnnarnı ezärlekläwen telgä almadı.Sonğı atnalarda administratsiä skandalğa säbäp bulğan politik häm diplomatik ziannnı çiklärgä tırışa. AQŞnıñ milli iminlek kiñäşçese C.Rise kiçä al Arabia telekanalında ğäräb dönyası aldında ğafu ütenep, AQŞ totqınnar duçar bulğan xällärgä qızğanıç belderä bez totqınnar häm ğailäläreneñ kimsetelüenä nıq borçılabız dide. G.Bush ta bügen şuluq kanalda häm AQŞ finansiälägän AlHurra televidiniäsendä çığış yasayaçaq dip kötelä. Yäzlärçä ğıraqlı Abu ghraib törmäse aldında demonstratsiä ütkärde(audio)
G:Bush, anıñ yardämçeläre häm xärbi komandirlar problema kiñ cäyelmägän, ber niçä naçar xärbi genä bu eşkä qatnaşqan, bu amerikan soldatlarınıñ zur öleşenä qaramıy dip söylilär. Saqlanu ministırı D.Rumsfeld kiçä (audio)
foto-räsemnärdäge soldatlarnıñ aksiäläre qabul itelmäslek häm amerikannarça tügel. Bu aksiälärgä qatnaşuçılar, här kön namıslı wazıyfaların başqaruçı iptäşlären, häm ilne kimsettelär dip äytte.
Ğıraqta xärbi törmälärne qarawçı general mayor Miller totqınnarğa möğämälä reformalanaçaq dip belderep, totqınnarnıñ başlarına qapçıq kiderü beterelde ,totqınnarnı yoqıdan mäxrüm itü, yäki alarnı uñaysız utırtu ,bastıru kebek soraw alu taktikaları yuğarıraq däräcädäge ofitserlar tarafınnan raslanırğa tieş dip äytte.NYta Human Rigts Watchnıñ ölkän xoquq kiñäşçese James Ross Jeneva konvensiäse sorau alğanda totqınnarğa bilgele däräcädä basım yasaluına röxsät itä , ämma yaxşı möğämälä kürsätü dä uñay näticägä alıp bara dip äytep(audio) Ber yul alarnı yaxşı räxät xis itterü,İkençe yul qabul itelmäslek däräcägä citkermi basım çaraları qullanu dide.
Älek yevropada küzläw ofitserı bulıp eşlägän xäzer Georgetown Universitetında uqıtqan Kennet Allard Ross belän kileşep,totqın belän xezmätäşlek itü döres mäğlümät alu öçen in yaxşı yul, bäğersezlek totqınnın döresme tügelme soraw aluçılarnıñ işetergä telägän närsäne genä äytüenä kiterä.Allard qaraşınça, cawaplılıq Abu Ghraib törmäsendäge ber niçä tübän däräcäle saqçıda ğına tügel,ä alarnıñ citäkçelärendä,ägär dä beräw min belmädem dip äytä ikän ul yalğanlıy,yäki wazıyfasın ütämi Allard (audio)
sin ğäskärlären belän citäkçelek itergä yul kürsätergä – wazıyfa añlaşılğan , tikşerelgän häm tämamlanğan buluın garantiälärgä tieşsen dide.
Ul tağı mondıy fiker beyan itä: törmä saqçılarınıñ qılanışı öçen cawaplılıq AQŞ xärbi komandalığı çılbırında ştab başlığı general Richard Myers şulayuq saqlanu ministırı Rumsfeldkä yäklänä , çönki sonğı çiktä ezärlekläwlär alar qaramağındağı köçlärdä buldı.
Ämma Rumsfeld ta Mayers ta ezärlekläwlär turında fevral ayında äzerlängän xisapnı bu atna azağına qädär kürmädek dip belderdelär. Pentagon süzçese Rumsfeld kebek yuğarı däräcäle şäxeslärgä tapşırılaçaq xisap ğädel häm töğäl bulırğa tieş,şunlıqtan ul barlıq tübän däräcädäge ofitserlar tarafınnan tikşerelä dip äytte. Allard bu açıqlawnı kire qağa , ägär dä mäsälä ciddi ikän ştab başlığı anı kötep utırmasqa tieş di . Senatnıñ küzläw buyınça mäxsus komitetı bügen ezärlekläwlär turında yabıq işeklär artında tıñlaw ütkärä.Respublikan senator McCain süzlärençä (audio) bez Rumsfeld häm kiräk bulsa başqa ministırlar qatnaşqan tıñlaw ütkärergä, bu wazğiätneñ ni öçen xasıyl buluın nindi çaralar kürelüen , häm şundıy qotoçqıç xälneñ qabatlanmawı öçen tağı närsä eşlärgä tieşlegebezne belergä kiräk . AQŞ armiäse ayruça 2002nçe yılnıñ dikäberennän birle Äfganstan häm Ğıraq törmälärendä ülgän 25totqınnıñ yazmışın tikşerä
färidä xämit,praga
färidä xämit,praga