Accessibility links

Кайнар хәбәр

Kanada belän Belgiä Tatarstanğa qaysı yaqtan oxşağan?




Rusiädä federalizm ber törle bulsa, Kanada belän Belgiädä bötenläy başqaça. Konferensiädä yañğırağan çığışlardan şundıy näticä yasap bula. Älege fänni cıyınnıñ maqsatı da - şuşı Evropa illärendäge federativ mönäsäbätlärne Rusiädäge xällär belän çağıştırıp qaraw ide. Fransuz tele, üz qanunnarı belän yäşägän Kanadanıñ Kvebek (Quebec) ölkäse belän Tatarstan yağı inde küptännän qızıqsına. Bu yulı da konferensiädä Kvebektan ğalimnär qatnaştı. Fänni cıyında bulğan Tatarstan deputatların, ğalimnärne, xoquq belgeçlären ayıruça Belgien täcribäse qızıqsındırdı. Brussels wäkile Yug Demon äfände, Belgiädä bulğan 3 avtonomiäneñ niçek yäşägänen, niçek 3 teldä söyläşep uz ara añlaşqanın söyläde. Belgiädäge federalizmnıñ iqtisadıy nigezen salımnarnıñ ber öleşen üzäkkä cibärä torğan häm cirle byudjetta qaldıra torğan, maxsus kileşülär täşkil itä ikän.

Tänäfestä, «Azatlıq» radiosı xäbärçese , Cirle säyäsät häm federativ mönäsäbätlärne üsterü Üzäge citäkçese urınbasarı Aleksandr Novikovqa konferensiäseneñ teması turında soraw birde. Ul, federalizm Rusiädä berençe adımnar ğına yasıy, şuña älegä bu ölkädä çit illär belän çağıştırırlıq täcribä tuplanmağan, dip cawap birde. Älege Mäskäw belgeçeneñ Tatarstanğa qarata fikere üzençälekle. Aleksandr Novikov fikerençä, Tatarstan belän Başqortstan, ber yaqtan Federal Üzäk belän kileşep eşläsä, ikençe yaqtan, bu respublikalar separatist säyäsät tä ütkärä. Misal itep ul, El`tsin waqıtınnan birle Tatarstannıñ häm Başqortstannıñ salımnarnıñ küp öleşen üzlärendä qaldırıp kilüen iskä aldı. Älege Mäskäw ğalime uylawınça, ayırım salımnar säyäsäte bulırğa mömkin, ämma cirle üzençäleklärgä qarap häm barlıq töbäklärgä genä röxsät itelgän oçraqta ğına.



Konferensiäseneñ ikençe öleşendä çığış yasağan İntegratsiä problemaları üzäge ğalimäse Svetlana Popova, Rusiädä wäqälätlärne büleşep eşlägän töbäklärneñ statusı turında mäğlümat birde. Ğalimä fikerençä, Federal Üzäk Çeçnä konstitutsiäsenä Tatarstan belän Başqortstanğa röxsät itelmägän ireklelärne kertergä röxsät itte. Svetlana Popova isäpläwençä, bu respublikanıñ Rusiä subyektı itep saqlap qalu öçen eşlände. Cirle häm federal xakimiätlär arasında wäqälätlär büleşü mäs’äläse tağın Kaliningrad ölkäseneñ xoquqi statusı turında söyläşülär alıp barılğanda kilep çıqqan. Tatarstanıñ täcribäse xaqında respublika wäkilläre çığış yasadı. Tatarstannıñ qaysı qanunnarğa tayanıp däwlätçelegen üsterüe häm ayırım xoquqlarğa däğwä itüe xaqında Konstitutsiä mäxkämäse räise Safixan Nafiev söyläde. Yaña bilgelängän yustitsiä ministrı Midxät Qormanov ta respublikanıñ xoquqi wäqälätläre belän tanıştırdı. Şulay uq, konferensiädä cirle mädäniätne saqlaw, milli azçılıqlarnıñ xoquqların yaqlaw kebek temalar da qaraldı. Konferensiäneñ ikençe könendä 18 mayda, federal häm cirle xakimiätlär arasına bäxäsle mäs’älälärne xäl itü, byudjet ara mönäsäbätlär häm federalizmnıñ kiläçägenä bağışlanğan utırışlar qaralğan.

Bikä Timerova.
XS
SM
MD
LG