Accessibility links

Neft'' tarmağı belgeçläre Söğüd Ğäräpstanındağı höcümneñ tä''sire turında


Uzğan atna axırında Söğüd Ğärabstanında neft'' çığaruda eşläwçe çit il keşelärenä qarşı terror höcüme näticäsendä bu il neft'' çığarunı arttıru turındağı wäğdäsen üti alırmı digän borçılular artıp kitte. Ämma qayber belgeçlär äytüençä, mondıy höcümnär dönya bazarına neft'' çığaru eşenä turıdan-turı tä''sir itmiäçäk.

Äle neft'' satuçılar bu terror höcümeneñ neft'' bäyälärenä niçek tä''sir itüen belü öçen New-York häm Londondağı neft'' bazarları açılunı kötä. Alar isä sişämbe könne genä açılaçaq.

Qayber belgeçlär äytüençä, atna axırında Söğüd Ğärabstanınıñ Xobar şähärendäge bu höcüm ildäge säyäsi totrqsızlıq mömkinlegen arttıra. İkençe belgeçlär kiläçäktä dä höcümnär bulıp Söğüd Ğärabstanınıñ neft'' çığaru yäki satu quäten kimetergä mömkin. Bu isä näticädä neft'' bäyäläreneñ artuın kötärgä kiräk bulaçaq digän süz.

Londondağı Dönya Bazarların Öyränü Üzäge wäkile Gavin Knight isä tağın da yamanraq farazlar kiterä. Anıñ äytüençä, Söğüd Äğrabstanında yaña höcümnär bulu mömkinlege qurqu faktorı tudıra. Ul isä neft'' bäyäläreneñ kiläçäktä här barel öçen tağın 8 dollarğa artuına kiterä ala. Şulay da anıñ äytüençä, närsä bulaçağın farazlarğa äle bik irtä.

AUDİO: Neft'' bäyälärenä kilgändä, ul bäyälärgä qurqu faktorı da östälä häm ul bäyäne arttırırğa mömkin. Bu nigezdä, futurelar bazarınıñ nindi reaksiä kürsätüenä häm alarnıñ qurqınıçnı ni däräcädä dip bäyäläwenä bäyle bulaçaq.

Knight atna axırındağı höcüm neft'' çığaru yäki eşkärtü qorılmalarında bulmadı, şuña kürä ul Söğüdlärneñ neft'' eksportına tä''sir itmäde di. Ämma bu höcüm xäzer Söğüd Ğärabstanındağı çit illärneñ neft'' çığaru belgeçläre annan kitä başlarğa mömkin digän qurqu uyata. Qayber çit il şirkätläre üzläreneñ andağı xezmätkärlären Bähräyn kebek kürşe berär ilgä küçerergä mömkin. Knight äytüençä, äle ber ay elek kenä Söğüd Ğärabstanında ber amerikalı neft''çeneñ üterelüen dä isäpkä alğanda, Äl-Qaidäneñ xäzer Söğüd Ğärabstanında könbatıştan kilgän neft''çelärne hädäf itep saylawı kürenä. Ämma mondıy qurqınıçlar elek tä bar ide häm Äl-Qaidäneñ Söğüd Ğärabstanındağı barlıq qorılmalarğa höcüm itüe mömkin tügel di Khight. Anıñ fikerençä, ozağraq waqıt arasındağı bäyälärgä kilgändä, bäyälärgä Qıtaynıñ neft''kä ixtıyaçı artuı, yäki Rusiä işe OPEKka kermäwçe illärneñ neft'' çığarunı arttıruı kebek faktorlar, terror höcümnärenä qarağanda kübräk tä''sir itä ala. Yäğni terror höcümnärenä häm anıñ näticälärenä reaksiä tiz bulsa da, ul höcümnärneñ iqtisadıy tä''sire bik az di Knight.

Waşingtondağı PFC Energy isemle kiñäş şirkäteneñ baş iqtisadçısı Färit Möxämädi dä Khingt äytkännärneñ kübese belän kileşä. Bügen Waşington Postta basılğan mäqälädä anıñ Xobardağı höcüm neft'' ağışına fizik tä''sir yasamıyaçaq, ämma psixologik yaqtan qarağanda bu bazardağı bik zur qurqularnı raslıy di.

Xobardağı höcümgä qädär ük bu ayda neft'' bäyäläre soñğı 13 yıldağı iñ yuğarı däräcägä kütärelep ber barrel'' neft'' bäyäse 42 dollarğa yaqınlaşqan ide. Söğüd Ğärabstanı yuğarı bäyälär dönya iqtisadınıñ terelüenä zıyan kitermäsen öçen bäyälärne töşerü maqsatında, könlek neft'' çığarunı 8 yarım million barel''dän 9 barel''gä citkerüne, yaqın kiläçäktä tağın da arttırunı wäğdä itte.

Terror höcümennän soñ Äl-Qaidä internet aşa höcüm säbäpläreneñ berse Söğüdlärneñ wäğdäse ide dip belderde.

Bu belderü audio yazmada birelä. Häm söyläwçe keşe üzn Abdul Azi äl-Muqrin dip tanıştıra. Muqrin äl-Qaidäneñ yuğarı citäkçelärennän berse. Muqrin elegräk tä Söğüd Ğärabstanında patşa ğailäsen xakimiättän bärep töşerergä çaqıruçı möräcäğätlär yasap kilde. Ämma uzğan yılğa qädär söğüd xökümäte radikal islamçılar iminlekkä qurqınıç tudıra almıy dip ışandırırğa tırıştı. Soñğı ber aydağı ike höcüm isä wäzğiätneñ üzgärüen kürsätte. Söğüdlär xäzer yañadan dönya bazarların neft'' ütkärgeçlär, eşkärtü üzäkläre yaxşı saqlana dip ışandırırğa tırışa. Söğüd patşalığınıñ kiñäşçese Nawaf Abaid Jane''s İnteligence Review basmasında Söğüd neft'' ekportınıñ özelü mömkinlege bik az, ildäge neft'' tarmağın saqlaw öçen 30 meñläp saqçı yallandı dip yazıp çıqtı.

Naif Aqmal, Praga.
XS
SM
MD
LG