Qazanda çığuçı köndälek gäcitlär iyünneñ berençe könendä närsä turında yaza soñ? Mäqälälärneñ barısın da sanap, gäcitlärneñ härqaysına tigez iğtibar birü mömkin bulmağanğa, qayber basmalarda çıqqan ğädättän tış temağa mäqälälär belän genä tanıştırabız. “Watanım Tatarstan”da andıy mäqälälär küp tügel, çönki xökümät, Däwlät Şurası gäcitendä tanış häm möhim problemalar turında yazalar. Berençe iyündäge sannıñ açılış mäqäläse “Bar yaxşısı sabıylarğamı?” dip atala. Ğafu itegez, balalar, bez ölkännär yäşi torğan bar närsä aqçağa, tanışlıqqa qırılğan. Şaqşı cämğiät sezneñ bäxetle balaçaqnı urladı, dip yaza Tübän Qamadan Firaya Moratova. “Tatarstan yäşläre”ndä çıqqan İlfaq Şihapov mäqäläse “Mançu zamanı” dip atala häm killerlarğa bağışlana. Andıy kiterelgän faktlar böten Rusiä buyınça alınğan. Şulay da, Leninogorski rayonında ber xanım iren üterergä keşe taba almağaç, bu eşne kiläçäktä kiäw bulırğa tieşle ber irgä tapşırğan. Häm ul keşe 16 yıl törmägä xökem itelgän. Menä şundıy çernuxa. Ansız uquçını cälep itü qıyın, küräseñ.
Şul uq “Tatarstan yäşläre” Başqortstan Däwlät Cıyılışı deputatı Edvard Murzinnıñ ber cenesle nikaxların röxsät itärgä täqdime turında yaza. Bu yazma “Başqortstan zäñgärlänä?” digän baş astında basılğan. “Tatarstan yäşläre”neñ tağın ber mäqäläsenä iğtibar itmiçä bulmıy. Uqıtuçı Gabdraxman Xämidi Latviädäge urıs mäktäpläre uqıtuçılarınıñ yuğarı sıynıfta 40% ğına rusça uqıtıluına qarşı demonstratsiälärenä mönäsäbäten belderä. Ul üzeneñ 60-yıllarda Krasnoyarsk kraenıñ Pirovskiy rayonı İkşermä awılında eşläwen iskä ala. Tatarça uqıtu tügel, söyläşüne dä xuplamağannar. Xäzer Rusiädäge wäzğıät beraz üzgärde. Şulay da, Rusiäneñ üzendä keçeräk xalıqlarnı tuğan telendä urta häm yuğarı sıynıflarda uqıtu bik siräk oçrıy. Ä Latviädä näq bu könnärdä 10 meñ uquçı mitingqa çığıp, rus mäktäplären yabuğa qarşı protest belderä. Ä bezdä Latviädäge kebek «balalarnı üz xoquqların yaqlarğa mitingqa alıp çıqsañ, eşeñnän genä tügel, tormışıñnan da mäxrüm itärgä mömkinlär», dip yaza Gabdraxman Xämidi. Bu mäqäläneñ töp fikere - milli tellärdä uqıtunı bäyälägändä Rusiädä ike törle arşın qullanu. Rus mäktäpläre häm rus tele turında süz barsa - çit illärgä dä däğwä zur, ä Rusiäneñ üzendä ğasırlar buyı yäşägän keçeräk millätlär andıy däğwä belän çıqsa, zur tawış çığar ide.
Bu könnärdä tormışta yäki Rusiä häm çit il mäğlümat çaralarında çağılıp ta, Tatarstan matbuğatına barıp ireşmägän waqiğalar. Uzğan comğada milli-mädäni cämğiätlärneñ utırışı buldı. Anda yañadan Säğit Caksıybaev şuşı berläşmäneñ citäkçese itep saylanuı turında barı tik İntertat.ru ğına xäbär itä. Törkiädä Tatarstan könnäreneñ ütkärelmäwe häm monıñ Tupraş neft' eşkärtü kompaniäsen alu turındağı kontraktnıñ tuqtatılıp toruı belän bäylelege turında barı tik “Коммерсант” gazetası ğına yaza.
Rimzil Wäli
