Hind okeanı yarların köçle dulqın taşqını yuwıp aluğa ber atna ğına waqıt ütsä dä, dönya illäre ber-berse belän yarışıp diärlek qaza kiçergän illärgä inde 2 milliardtan artıq dollar yardäm wäğdä itte. Başta 35 million belän genä çiklängän Amerika Quşma Ştatları bu sannı un märtäbä arttırırğa buldı, Yaponiä isä üzeneñ 500 million dollar belän bulışaçağın belderde. Yevropada aşığıç töstä könyaq Aziägä şaqtıy külämle yardäm kürsätäçägen Germaniä, Daniä häm Norvegiä xäbär itte. Läkin elekke täcribä kürsätkänçä, bu wäğdälärneñ asılda bik keçkenä öleşe genä ütälä. Londondağı İqtisad mäktäbe professorı James Putzel süzlärenä qarağanda, mondıy aqçalata yardäm yöklämäläreneñ asılda iñ kübe digändä dä yartısı ğına ütälä ikän.
Audio, James Putzel
"Ägär dä bez yaqın tarixqa küz salsaq, wäğdä itelgän yardämneñ öçtän berennän alıp yartısına qädär genä barıp citüen kürer idek" di professor Putzel. Ul monı bolay añlata:
Audio, James Putzel
"Bu ber ğomumi problema bulıp tora. Yardämne wäğdä itü, anı citkerügä qarağanda küpkä ciñelräk. Xalıqara cämäğätçelekneñ wäğdä itelgän yardämne urınına citkerüne küzätü astına aluı xäl itelmägän kileş qala" dip belderä Londondağı İqtisad mäktäbe professorı. Çınnan da, äle küptän tügel genä bulğan qazalar - bıltır İrannıñ Bam şähärendäge zilzilä, 90-nçı yıllarda Karib diñgeze illären tuzdırğan Mitch tufanı sürätendä monı açıq kürep bula. Küpläp wäğdä itelgän yardäm waqıt ütü häm iğtibar başqa waqiğälärgä küçü belän onıtıla başlıy. Qaza könnärendä anıñ näticälären köne-töne mäğlümat çaraları aşa kürsätep toru cämäğätçelektä üzennän-üze aşığıç yardäm yullaw xislären uyata häm bu cirle xökümätlärgä dä tieşle basımın yasıy. Säyäsätçelär ğädättä üzlären uñay yaqtan kürsätep qalu maqsatında cämäğätçelek belän bergä buluın belderä, östäwenä bu iğtibarnı ayırım illärdäge problemalardan çittäge qazağa yünälderügä yardäm itä. Qaza qorbannarında yardäm yöklämäläre zur räxmät xise uyata, ämma ikençe yaqtan, soñraq şul wäğdälär ütälmäsä, kiresençä, küñel qaytular da kiñ tarala. Berläşkän Millätlärneñ yardäm eşlären köyläwçe yuğarı wäkile Jan Egeland şuşı düşämbedä genä Bam şähäre xalqınıñ ber yıl ütü belän şundıy xislär kiçerüe xaqında belderde.
Audio, Jan Egeland
"Bamdağı wäzğiat şundıy - keşelär anda haman da waqıtlı çatırlarda yäşi, gärçä alarğa yortlar salu wäğdäse dä birelgän ide, alarnıñ onıtılmayaçağı da äytelgän ide. Şuña kürä Bam xalqı xäzer bik küşele qaytqan xäldä" di Berläşkän Millätlär wäkile.
Kärim Kamal
Audio, James Putzel
"Ägär dä bez yaqın tarixqa küz salsaq, wäğdä itelgän yardämneñ öçtän berennän alıp yartısına qädär genä barıp citüen kürer idek" di professor Putzel. Ul monı bolay añlata:
Audio, James Putzel
"Bu ber ğomumi problema bulıp tora. Yardämne wäğdä itü, anı citkerügä qarağanda küpkä ciñelräk. Xalıqara cämäğätçelekneñ wäğdä itelgän yardämne urınına citkerüne küzätü astına aluı xäl itelmägän kileş qala" dip belderä Londondağı İqtisad mäktäbe professorı. Çınnan da, äle küptän tügel genä bulğan qazalar - bıltır İrannıñ Bam şähärendäge zilzilä, 90-nçı yıllarda Karib diñgeze illären tuzdırğan Mitch tufanı sürätendä monı açıq kürep bula. Küpläp wäğdä itelgän yardäm waqıt ütü häm iğtibar başqa waqiğälärgä küçü belän onıtıla başlıy. Qaza könnärendä anıñ näticälären köne-töne mäğlümat çaraları aşa kürsätep toru cämäğätçelektä üzennän-üze aşığıç yardäm yullaw xislären uyata häm bu cirle xökümätlärgä dä tieşle basımın yasıy. Säyäsätçelär ğädättä üzlären uñay yaqtan kürsätep qalu maqsatında cämäğätçelek belän bergä buluın belderä, östäwenä bu iğtibarnı ayırım illärdäge problemalardan çittäge qazağa yünälderügä yardäm itä. Qaza qorbannarında yardäm yöklämäläre zur räxmät xise uyata, ämma ikençe yaqtan, soñraq şul wäğdälär ütälmäsä, kiresençä, küñel qaytular da kiñ tarala. Berläşkän Millätlärneñ yardäm eşlären köyläwçe yuğarı wäkile Jan Egeland şuşı düşämbedä genä Bam şähäre xalqınıñ ber yıl ütü belän şundıy xislär kiçerüe xaqında belderde.
Audio, Jan Egeland
"Bamdağı wäzğiat şundıy - keşelär anda haman da waqıtlı çatırlarda yäşi, gärçä alarğa yortlar salu wäğdäse dä birelgän ide, alarnıñ onıtılmayaçağı da äytelgän ide. Şuña kürä Bam xalqı xäzer bik küşele qaytqan xäldä" di Berläşkän Millätlär wäkile.
Kärim Kamal