Tömän ölkäseneñ könyäğındağı tatar awıllarına yul totarğa uylasañ häm qayda barğanıñnı belergä teläsäñ, kitap açıp qarıy alasıñ. Bu kitap “Nazwaniä seleniy sibirskix tatar”- “Seber tatar awıllarınıñ atamaları” dip atala. Anıñ autorları Tömän däwlät uniwersitetı ğälimäse Xänisä Alişinä häm jurnalist, teleefirda “Oçraşular” tapşıruın alıp baruçı Gölsinä Niäzowa.
AUDİO: 16 yıl awıllar buylap yöribez. Härber awılğa barğan sayın keşelärdän sorıybız awılığız qayçan barlıqqa kilgän? Kem aña nigez salğan? Berençe babağız kem?- dip äyyeme. Bu bit tarix belän qızıqsınu. Eş qına tapşırularnı da şunnan başlıybız- “bu awıl şul ğasırda nigez salınğan aña. Şundıy keşelär kilep nigez salğannar”,- dip. Menä şundıy materiallar küp yıllar däwamında cıyılıp tik kenä yatmasınnar digän şikelle. Xänisä apa Alişinä şulay uq studentları belän polewaya ekspeditsiä awıllarğa yörgändä şul uq eş belän şöğellängännär. Bez bergäläşep şul eşlärebezne tuplap kitap çığardıq. Töp maqsatı awıllarıbıznıñ qayçan, geoğrafik urınnarın, tarix dataların bilgeläp kitergä telägänebez menä şul kitapta. Dissertatsiädä şul temnı kiñräk kürsättek. Süzlär qayan tabılğan, alarnıñ nigeze nindi? İran süzeme ul, törki süzme, ğäräp süzennän çıqqanmı ul? Töp seber süzeme?
Ul awıllarda küp tapqır bulğan saz awılları bulsın, Tübän Täwde rayonı awılları bulsın. Urta Saz qayan kilep çıqqan? Nigä ul Urta Saz? Nigä Kükrände, nigä Laytamaq. Şular belän fänni räweştä eşli başlağaç, añlaw kilep citte mikän dip äytim, alarğa tarixqa qarağan kebek qarıy başladım. Ul bit härber isem ul zur tarix.
Menä bez äytäbez seber tatarlarınıñ urını eyyme. Anda Qazan yağınnan kilgän tatarlar yäşämägän dip. Kilep çığa saf Bolğar tatar telendäge isemnär. Küllärneñ isemnäre, peçänleklärneñ isemnäre. Seber telegendä bulmağan saf ädäbi teldäge süzlär. Alar qayan kilep çıqqan. Alar bit ğasırlar buyına anda. Dimäk İdel belän elemtä küptän bulğan. 20 nçe ğasırda ğına tügel, ä 18, 17 nçe, 16 ğasırlarda da bulğan bulır bu elemtälär.
Moñarçı Gölsinä Niäzowa Tömän ölkäsendäge tatar xalqı mänfäğäten qayğırtuçı telejurnalist bularaq bilgele ide. Xäzer isä, Rusiäneñ atqazanğan mädäniät xezmätkäre ğälimnär dairäsendä dä üz urının ezli. Tarix-geoğrafik kiñleklärne qolaçlağan älege xezmäten dekäbr azağında Tobol pedağoğiä institutında yaqladı häm üzeneñ olı yübileyenä zur büläk äzerläde. Häm menä ğıynuar axırında Gölsinä Niäzowanıñ 50 yäşlege uñayınnan icat kiçäse Tömän ölkä fänni kitapxanäseneñ milli ädäbiätlar bülegendä ütte. Kiñ cämägätçelek, milli xäräkät citäkçeläre Gölsinä xanımnı olı yübileye belän täbriklädelär. Anıñ icatı xaqında iñ cılı süzlär äytelde.
6 nçı ğıynuar jurnalistnıñ tuğan köne Häm “Oçraşular” tapşıruı efirğa çığa başlağan kön. “Oçraşular” üzemä häm xalqıma büläk ul”,- di Gölsinä Niäzowa.
Ä ul yasağan büläklärgä kilgändä isä, xalıqqa “Qantuğan” filmı aşa seberdän küçep kitep Törkiädä yäşäwçe seber tatarlarınıñ tormışın kürsätte. “Aywaseda toqımı cırı” äsären tönyäktağı neneslarğa bağışladı. İllärennän sebergä sörelgän qalmıqlarnıñ yazmışın “Xäter poyızdı” filmı aşa kürsätte. Häm bu äsär öçen aña Qalmıqstannıñ maqtawlı watandaşı digän isem birdelär.
İcat kiçäsendä çığış yasawçılar aldağı yübileylarığızğa da xalıqqa häm üzegezgä zur büläk äzerlärgä nasıyp bulsın digän teläktä qaldılar.
Nail Alan, Tömän.
AUDİO: 16 yıl awıllar buylap yöribez. Härber awılğa barğan sayın keşelärdän sorıybız awılığız qayçan barlıqqa kilgän? Kem aña nigez salğan? Berençe babağız kem?- dip äyyeme. Bu bit tarix belän qızıqsınu. Eş qına tapşırularnı da şunnan başlıybız- “bu awıl şul ğasırda nigez salınğan aña. Şundıy keşelär kilep nigez salğannar”,- dip. Menä şundıy materiallar küp yıllar däwamında cıyılıp tik kenä yatmasınnar digän şikelle. Xänisä apa Alişinä şulay uq studentları belän polewaya ekspeditsiä awıllarğa yörgändä şul uq eş belän şöğellängännär. Bez bergäläşep şul eşlärebezne tuplap kitap çığardıq. Töp maqsatı awıllarıbıznıñ qayçan, geoğrafik urınnarın, tarix dataların bilgeläp kitergä telägänebez menä şul kitapta. Dissertatsiädä şul temnı kiñräk kürsättek. Süzlär qayan tabılğan, alarnıñ nigeze nindi? İran süzeme ul, törki süzme, ğäräp süzennän çıqqanmı ul? Töp seber süzeme?
Ul awıllarda küp tapqır bulğan saz awılları bulsın, Tübän Täwde rayonı awılları bulsın. Urta Saz qayan kilep çıqqan? Nigä ul Urta Saz? Nigä Kükrände, nigä Laytamaq. Şular belän fänni räweştä eşli başlağaç, añlaw kilep citte mikän dip äytim, alarğa tarixqa qarağan kebek qarıy başladım. Ul bit härber isem ul zur tarix.
Menä bez äytäbez seber tatarlarınıñ urını eyyme. Anda Qazan yağınnan kilgän tatarlar yäşämägän dip. Kilep çığa saf Bolğar tatar telendäge isemnär. Küllärneñ isemnäre, peçänleklärneñ isemnäre. Seber telegendä bulmağan saf ädäbi teldäge süzlär. Alar qayan kilep çıqqan. Alar bit ğasırlar buyına anda. Dimäk İdel belän elemtä küptän bulğan. 20 nçe ğasırda ğına tügel, ä 18, 17 nçe, 16 ğasırlarda da bulğan bulır bu elemtälär.
Moñarçı Gölsinä Niäzowa Tömän ölkäsendäge tatar xalqı mänfäğäten qayğırtuçı telejurnalist bularaq bilgele ide. Xäzer isä, Rusiäneñ atqazanğan mädäniät xezmätkäre ğälimnär dairäsendä dä üz urının ezli. Tarix-geoğrafik kiñleklärne qolaçlağan älege xezmäten dekäbr azağında Tobol pedağoğiä institutında yaqladı häm üzeneñ olı yübileyenä zur büläk äzerläde. Häm menä ğıynuar axırında Gölsinä Niäzowanıñ 50 yäşlege uñayınnan icat kiçäse Tömän ölkä fänni kitapxanäseneñ milli ädäbiätlar bülegendä ütte. Kiñ cämägätçelek, milli xäräkät citäkçeläre Gölsinä xanımnı olı yübileye belän täbriklädelär. Anıñ icatı xaqında iñ cılı süzlär äytelde.
6 nçı ğıynuar jurnalistnıñ tuğan köne Häm “Oçraşular” tapşıruı efirğa çığa başlağan kön. “Oçraşular” üzemä häm xalqıma büläk ul”,- di Gölsinä Niäzowa.
Ä ul yasağan büläklärgä kilgändä isä, xalıqqa “Qantuğan” filmı aşa seberdän küçep kitep Törkiädä yäşäwçe seber tatarlarınıñ tormışın kürsätte. “Aywaseda toqımı cırı” äsären tönyäktağı neneslarğa bağışladı. İllärennän sebergä sörelgän qalmıqlarnıñ yazmışın “Xäter poyızdı” filmı aşa kürsätte. Häm bu äsär öçen aña Qalmıqstannıñ maqtawlı watandaşı digän isem birdelär.
İcat kiçäsendä çığış yasawçılar aldağı yübileylarığızğa da xalıqqa häm üzegezgä zur büläk äzerlärgä nasıyp bulsın digän teläktä qaldılar.
Nail Alan, Tömän.
