Üzbäkstannıñ oppozitsiädäge "Azat dehkanlar" partiäse citäkçese Nigora Hidoyatova süzlärençä, Qırğızstandağı xällär bar töbäk öçen zur ähämiätkä iä:
Audio (Nigora Hidoyatova)
"Bu waqiğalar Üzäk Aziädä totalitar xakimiätlärneñ cimerelä başlawın kürsätä. Bu qayçandır başlanırğa tieş ide. Prezidentlarnıñ äle küpmeder köçe bar. Läkin Qırğızstandağı xällär şunı kürsätte – alarnıñ waqıtı betep kilä, alar bu täräqqiätne berniçek tä tuqtata almıy."
Üzbäkstannıñ oppozitsiädäge İrek partiäse citäkçese Möxämmät Salih Azatlıqqa telefon aşa Germaniädän bolay dide:
Audio (Möxämmät Salih)
"Bu rejimnar barısı da eçennän çerergän rejimnar. Akaevnıqı ğına tügel, Kärimovnıqı da şul. Beryatqan oppozitsiä basımı, ikençe yaqtan rejimnıñ çerüe. Akaev tayanır keşese dä tabılmadı. Tıştan nıqlı bulıp kürensä dä, bu rejim eçtän çerek ide, xalıq monı isbat itte."
Üzäk Aziä illärendä, Qazaxstannan alıp Tacıqstanğa qädär, xakimiättä äle dä sovet çorınnan birle qalğan citäkçelär utıra. Xalıqara cämäğätçelek bu rejimnarnı keşe xoquqların qısu, oppozitsiäne ezärlekläw, mäglümät çaraların awızlıqlaw öçen daimi tänqitläp kilde, iqtisadi häm säyäsi reformalar başqarırğa öndäde.
Üzennän pot yasağan Törkmanbaşı Saparmorat Niazov älegä nıqlı utıra kebek. Läkin Törkmanstannıñ Watan partiäse citäkçese Xodaybirde Orazov fikerençä, qırğız cilläre anda da barıp citä ala:
Audio (Xodaybirde Orazov)
"Qırğızstandağı waqiğalar Üzäk Aziäneñ başqa ilärenä dä täesir itäçäk, bigräk ta Qazaxstanğa. Alar xättä Törkmänstanğa yoğıntı yasıy ala, törkmän xalqı üz yazmışı öçen üze cawaplı ikänen añlarğa mömkin."
Küptän tügel Tacıqstanda ütkän saylawlar prezident İmomali Raxmonovnıñ xakimiäten tağı da nığıttı. Yevropada İminlek häm Xezmättäşlek oyışması bu saylawlarnı da xalıqara taläplärgä turı kilmägän dip bäyäläde. Tacıqstannıñ Sotsial-demokratlar partiäse räise urınbasarı Şokir Hakimov süzlärençä, Üzäk Aziä citäkçeläre Qırğızstandağı xällär kürşe illärdäge oppozitsiäne dä qabındırıp cibärer dip qurqa:
Audio (Şokir Hakimov)
"Qırğızstandağı awırlıqlar, alar Tacıqstanda da, bar töbäktä dä şul uq. Şuña kürä Qırğızstandağı xällärneñ kürşelärgä yoğıntısı bulmıy qala almıy."
Pänceşämbedä ber törkem Qazaxstan deputatları qazax yäşläre Qırğızstandağı yäştäşlärennän ürnäk alırğa mömkin dip, ildäge bar yäşlär oyışmaları östennän qatıraq kontrol urnaştırırğa çaqırdı. Ä menä Qazaxstannıñ oppozitsiäse, Tacıqstannıqı kebek ük, Qırğızstandağı xällärgä teläktäşlek belderde.
Qazaxstan häm Tacıqstannıñ räsmiläre Qırğızstan belän çiklärendä iminlek çaraların köçäytte. Üzbäkstan räsmiläre isä ike kön elek ük Qırğızstan belän çiklären yabıqp quydı.
Rusiägä kilgändä, älegä räsmi Mäskäw Qırğızstansdağı wazğiätne tınıç yul belän xäl itergä çaqıru belän çiklänä. Bügen Astanadä Rusiä xökümäte başlığı Mixail Fradkov taraflarnı köç qullanmasqa öndägän belderü yasadı.
-Ali Gilmi
Audio (Nigora Hidoyatova)
"Bu waqiğalar Üzäk Aziädä totalitar xakimiätlärneñ cimerelä başlawın kürsätä. Bu qayçandır başlanırğa tieş ide. Prezidentlarnıñ äle küpmeder köçe bar. Läkin Qırğızstandağı xällär şunı kürsätte – alarnıñ waqıtı betep kilä, alar bu täräqqiätne berniçek tä tuqtata almıy."
Üzbäkstannıñ oppozitsiädäge İrek partiäse citäkçese Möxämmät Salih Azatlıqqa telefon aşa Germaniädän bolay dide:
Audio (Möxämmät Salih)
"Bu rejimnar barısı da eçennän çerergän rejimnar. Akaevnıqı ğına tügel, Kärimovnıqı da şul. Beryatqan oppozitsiä basımı, ikençe yaqtan rejimnıñ çerüe. Akaev tayanır keşese dä tabılmadı. Tıştan nıqlı bulıp kürensä dä, bu rejim eçtän çerek ide, xalıq monı isbat itte."
Üzäk Aziä illärendä, Qazaxstannan alıp Tacıqstanğa qädär, xakimiättä äle dä sovet çorınnan birle qalğan citäkçelär utıra. Xalıqara cämäğätçelek bu rejimnarnı keşe xoquqların qısu, oppozitsiäne ezärlekläw, mäglümät çaraların awızlıqlaw öçen daimi tänqitläp kilde, iqtisadi häm säyäsi reformalar başqarırğa öndäde.
Üzennän pot yasağan Törkmanbaşı Saparmorat Niazov älegä nıqlı utıra kebek. Läkin Törkmanstannıñ Watan partiäse citäkçese Xodaybirde Orazov fikerençä, qırğız cilläre anda da barıp citä ala:
Audio (Xodaybirde Orazov)
"Qırğızstandağı waqiğalar Üzäk Aziäneñ başqa ilärenä dä täesir itäçäk, bigräk ta Qazaxstanğa. Alar xättä Törkmänstanğa yoğıntı yasıy ala, törkmän xalqı üz yazmışı öçen üze cawaplı ikänen añlarğa mömkin."
Küptän tügel Tacıqstanda ütkän saylawlar prezident İmomali Raxmonovnıñ xakimiäten tağı da nığıttı. Yevropada İminlek häm Xezmättäşlek oyışması bu saylawlarnı da xalıqara taläplärgä turı kilmägän dip bäyäläde. Tacıqstannıñ Sotsial-demokratlar partiäse räise urınbasarı Şokir Hakimov süzlärençä, Üzäk Aziä citäkçeläre Qırğızstandağı xällär kürşe illärdäge oppozitsiäne dä qabındırıp cibärer dip qurqa:
Audio (Şokir Hakimov)
"Qırğızstandağı awırlıqlar, alar Tacıqstanda da, bar töbäktä dä şul uq. Şuña kürä Qırğızstandağı xällärneñ kürşelärgä yoğıntısı bulmıy qala almıy."
Pänceşämbedä ber törkem Qazaxstan deputatları qazax yäşläre Qırğızstandağı yäştäşlärennän ürnäk alırğa mömkin dip, ildäge bar yäşlär oyışmaları östennän qatıraq kontrol urnaştırırğa çaqırdı. Ä menä Qazaxstannıñ oppozitsiäse, Tacıqstannıqı kebek ük, Qırğızstandağı xällärgä teläktäşlek belderde.
Qazaxstan häm Tacıqstannıñ räsmiläre Qırğızstan belän çiklärendä iminlek çaraların köçäytte. Üzbäkstan räsmiläre isä ike kön elek ük Qırğızstan belän çiklären yabıqp quydı.
Rusiägä kilgändä, älegä räsmi Mäskäw Qırğızstansdağı wazğiätne tınıç yul belän xäl itergä çaqıru belän çiklänä. Bügen Astanadä Rusiä xökümäte başlığı Mixail Fradkov taraflarnı köç qullanmasqa öndägän belderü yasadı.
-Ali Gilmi