Tatarstanda militsiä xezmätkärläreneñ köç qullanu oçraqların beterü eşenä nıqlap totındılar. Respublikanıñ prokurorı Kafil Ämirov qanunsız köç qullanğan militsiä xezmätkärlärenä qarata tikşerü alıp barırğa kiräklege turında qarar äzerläde. Anda mondıy qanunsız ğämällär xoquq saqlaw organnarına ğına tügel, ä başqa xökümät institutlarına da ışanıçnı yuğaltuğa säbäp bulıp tora, dip yazıla Regnum mäğlümät agentlığı qaratqan xäbärdä. Älege xäbärgä qarağanda, Tatarstan prokurorı Kafil Ämirovnıñ bu qararı Qazan şähäreneñ Xoquq saqlaw üzäge möräcäğätennän soñ äzerlänä başlıy. Möräcäğätne xoquq yaqlawçılar respublikadağı qanunsız köç qullanu, xoquq saqlaw oyışmalarında cäzalaw oçraqların terkäp, öyränep, tikşergännän soñ yasağannar. Anda älege oçraqlar buyınça tikşerülär centekläp ütkärelmäwe, bar şahitlar da soraştırılmawı, tikşerüne nigezdä cinayät eşen alıp barğan tikşerüçe ütkärüe turında äytelä.
Ä prokuratura wäkilläre süzlärenä qarağanda, älege oyışma Rusiä general’ prokurorınıñ xoquq yaqlawçılar belän bergäläp eşlärgä kiräklege turındağı qararına qädär ük xezmättäşlek itkän. Tatarstan prokurorınıñ ölkän yärdämçese İldar Möxämmätcanov süzlärenä qarağanda, Qazan xoquq yaqlawçıları taratqan xäbär beraz döreslekkä turı kilmi ikän. Kafil Ämirov berär ay çaması elek militsiä xezmätkärläre tarafınnan qanunsız köç qullanğan oçraqların tikşerü tärtibe turında qarar çığarğan. Xäyer, respublikada militsiä xezmätkärläre tarafınnan qanunsız köç qullanu oçraqları belän Kafil Ämirovnıñ qararına qädär dä köräşkännär, çönki qanun bozu oçraqları elek tä küzätelgän, ä alarnı buldırmaw – Rusiä qanunnarında uq bilgelängän. Bu xaqta İldar Möxämmätcanov menä närsälär äytte.
Bu ğädäti, plan buyınça bara torğan eş, monda bernindi dä ğädättäntış xäl yuq. Militsiä tarafınnan qılınğan qanunsız ğämällär haman da respublika prokuraturasınıñ iğtibar üzägendä tordı häm tora da. Qarar nigezendä, här qanunsız qullanğan köç yäki cäzalaw oçraqların tikşerüne şähär häm rayon prokurorları üzläre kontrol’ itep torırğa tieş. Şulay uq älege qararda tikşerü eşlären centekläp alıp baru xaqında assızıqlana. Bu eştä Qazannıñ xoquq yaqlaw üzäge dä bezgä bik zur yärdäm kürsätä, bez alarğa bik räxmätle. Alar terkägän bar qanun bozu oçraqları bezneñ prokuratura tarafınnan öyränelä häm tikşereläXäyer, militsiä xezmätkärläre tarafınnan zıyan kürgän tatarstanlılar inde tögäl häm ğädel tikşerügä genä tügel, ä qanun nigezendä zıyan kürgän öçen matdi kompensatsiä aluğa da ireşä başladı. 12 aprel’ könne Qazannıñ İdelbuyı rayonı mäxkämäse, mäsälän, Sergey Yonovnıñ eşen qaradı. 2003 yılnıñ közendä eşennän qaytıp barğanda anı totqarlıylar häm militsiä bülegenä kiterälär. Yonov süzlärenä qarağanda, monda anı qatı qıynıylar. Şunnan soñ aña ozaq qına xastaxanälärdä yatarğa, qatlawlı operatsiä kiçerergä turı kilä. Däwalanıp çıqqaç, ul militsiä xezmätkäreneñ qanunsız ğämällärenä zarlanıp, cinayät eşe quzğatunı taläp itsä dä, anıñ bu ğözeren qänäğätländermilär. Cinayät eşe barı tik xoquq yaqlawçılar bulışlığı yärdämendä genä quzğatıla. Ozaq qına barğan tikşerüdän soñ, Sergey Yonovnı qıynağan militsiä xezmätkäreneñ ğäyebe isbatlana, anı cazağa tartalar. Läkin Yonov monıñ belän genä çiklänmi. Ul üzenä zıyan kitergän öçen 200 meñ sum aqça tüläwne taläp itep tağın mäxkämägä bara. Bu sişämbedä uzğan mäxkämä utırışında Sergey Yonovqa matdi kompensatsiä tülänergä tieş, digän qarar qabul itelä. Xäzer Tatarstannıñ Finanslar ministrlığı aña 55 meñ sum tülärgä tieş. Şulay itep, respublikada xoquq saqlaw oyışmalarınıñ qanunsız köç qullanu oçraqlarınnan zıyan kürüçelär ğädel tikşerügä genä tügel, ä aqçalata kompensatsiägä dä ömetlänä ala. Belgeçlär fikerençä, başqa töbäklärdän ayırmalı bularaq, respublikada zıyan kürüçelärgä şaqtıy zur summa tülänä.
Gölnaz İlgizär
