Ser tügel, amerikan prezidentınıñ Ciñü tantanalarında qatnaşu öçen näq menä Mäskäwgä baruı Könbatışta törle bäxäslär çığuğa säbäp buldı. German natsiların ciñü azatlıqnı barı tik Yevropanıñ könbatışına ğına alıp kilde, ä qitğanıñ könçığışı isä ikençe zalimiatkä eläkte digän qaraş Baltiq buyı illäre yäisä Pol''şada ğına tügel, bar Könbatışta kiñ taralğan. Düşämbedä "Financial Times" basması, bar dönya buylap 71 kürenekle ähel imzalağan ber açıq xat bastırdı, anda Yevropanı azat itü tantanaların Mäskäwdä ütkärü üzenä kürä tarixtan "kölü" bulıp tora dielä. İmzalawçılar arasında sovet çorı dissidentı Yelena Bonner, Litvanıñ elekke prezidentı Vitautas Landsbergis ta bulğan xatta, Rusiädä bolay da zäğif bulğan demokratiä xäzer tağın da köçsezlänä bara, Könbatışnıñ Mäskäwgä kilgän yuğarı citäkçeläre Vladimir Putingä üz borçuların citkerergä tieş dielä. Keşe xoquqların saqlawnıñ, xoquqi cämğiat qoru tırışlıqlarınıñ xäle amerikan prezidentı George Bushnıñ düşämbe irtän Mäskäwdäge qunaqxanäsendä Rusiäneñ berniçä keşe xoquqları aktivistları belän uzğan oçraşuında da kütärelde. Şunda qatnaşqan 18 wäkil arasında Mäskäwdäge Helsinki törkemeneñ räisäse Lüdmila Alekseyeva da bar ide häm oçraşudan soñ ul radiobız xäbärçesen kürep söyläşte. Yaqınça ber säğät barğan söyläşüdä ul amerikan prezidentına, keşe xoquqların saqlaw ölkäsendä Rusiädäge wäzğiatneñ möşkel buluın äytkän. Lüdmila Alekseyeva:
Audio, Lüdmila Alekseyeva
"Min bigräk tä bezneñ ildäge keşe xoquqların häm moxitne saqlaw oyışmalarınıñ xäzerge wäğziate, alarnı cämğiattäge başqa ölkälärdäge xäl belän çağıştıru turında söylädem. Misal öçen finans mäs''äläläre. Törle xäyriä häm sotsial'' yardäm oyışmalarına xakimiatlär belän xezmättäşlek itü küpkä ciñelräk, ä menä keşe xoquqların häm moxitne saqlaw törkemnäre öçen bu alay tügel" di tanılğan dissident, xäzer Mäskäwdäge Helsinki törkemen citäklägän Lüdmila Alekseyeva. Anıñ süzlärençä, xäyriä oyışmaları nigezdä däwlät başqarırğa tieşle eşne başqara, şuña kürä dä alarğa xökümättän aqça alu küpkä ciñelräk. Ä menä xoquq yaqlawçılar bötenläy başqa xäldä - alar däwlät qılğan qırın eşlärgä törtep kürsätä, şuña kürä dä räsmi wäkillär monı ber dä yaratmı, di Lüdmila Alekseyeva:
Audio, Lüdmila Alekseyeva
Mondıy şartlarda keşe xoquqların yaqlawçılar üz eşläre öçen Könbatıştan kübräk yardäm alırğa telär ide, läkin alar ikençe yaqtan, üzlären "watandar bulmawda" ğäyepläwlärgä duçar bula. Lüdmila Alekseyeva, bezneñ xökümät üze dä çit illärdän törle burıçlar wä grantlarnı bik teläp ala, ä menä bez dä şunı eşläsäk, bezne çitlärgä xezmät itüdä ğäyepli, di. Ämma matdi yardämnän dä bigräk Rusiädäge keşe xoquqları aktivistları öçen Könbatışnıñ ruxi yaqlawı da bk möhim dip belderä, düşämbe irtän amerikan prezidentı belän oçraşqan Lüdmila Alekseyeva, Mäskäwdäge Helsinki törkeme citäkçese.
Kärim Kamal
Audio, Lüdmila Alekseyeva
"Min bigräk tä bezneñ ildäge keşe xoquqların häm moxitne saqlaw oyışmalarınıñ xäzerge wäğziate, alarnı cämğiattäge başqa ölkälärdäge xäl belän çağıştıru turında söylädem. Misal öçen finans mäs''äläläre. Törle xäyriä häm sotsial'' yardäm oyışmalarına xakimiatlär belän xezmättäşlek itü küpkä ciñelräk, ä menä keşe xoquqların häm moxitne saqlaw törkemnäre öçen bu alay tügel" di tanılğan dissident, xäzer Mäskäwdäge Helsinki törkemen citäklägän Lüdmila Alekseyeva. Anıñ süzlärençä, xäyriä oyışmaları nigezdä däwlät başqarırğa tieşle eşne başqara, şuña kürä dä alarğa xökümättän aqça alu küpkä ciñelräk. Ä menä xoquq yaqlawçılar bötenläy başqa xäldä - alar däwlät qılğan qırın eşlärgä törtep kürsätä, şuña kürä dä räsmi wäkillär monı ber dä yaratmı, di Lüdmila Alekseyeva:
Audio, Lüdmila Alekseyeva
Mondıy şartlarda keşe xoquqların yaqlawçılar üz eşläre öçen Könbatıştan kübräk yardäm alırğa telär ide, läkin alar ikençe yaqtan, üzlären "watandar bulmawda" ğäyepläwlärgä duçar bula. Lüdmila Alekseyeva, bezneñ xökümät üze dä çit illärdän törle burıçlar wä grantlarnı bik teläp ala, ä menä bez dä şunı eşläsäk, bezne çitlärgä xezmät itüdä ğäyepli, di. Ämma matdi yardämnän dä bigräk Rusiädäge keşe xoquqları aktivistları öçen Könbatışnıñ ruxi yaqlawı da bk möhim dip belderä, düşämbe irtän amerikan prezidentı belän oçraşqan Lüdmila Alekseyeva, Mäskäwdäge Helsinki törkeme citäkçese.
Kärim Kamal