Millättäşebez Rim Mähdiev ütkän yılnıñ oktäber ayında Taşkenttan Qazanğa küçep qayta. Yartı yıl ütkäç küp mixnätlärdän soñ, xatını Ğäliä belän alar nihayät militsiäneñ pasport – viza xezmätendä terkälä. Läkin bu ğailäneñ problemaları äle bulsa öleşçä genä xäl itelgän. Xäzer inde alar Qazanda waqıtlıça yäşäw öçen röxsät käğäze kötä. Dokumentlar äzerläw bik ozaqqa suzıla dip zarlana Rim Mähdiev
Dokumentlarnı qayçan, qayda iltergä, küpme, nindi dokumentlar kiräk, berse dä tulısınça äytmi. Bik zur ser kebek totalar inde anı. Üzebez tegendä – monda yörep, şuşı böten dokumentlarnı cıynadıq. Xätta daktiloskopiä üttek. Xäzer inde kötep torabız Rusiä qanunnarı buyınça, waqıtlıça yäşäw öçen röxsät käğäze yartı yıl eçendä birelergä tieş. Läkin çirat äle 2004 yılnıñ aprel'' ayında küçenep qaytqannarğa ğına citkän
Bez OVİRğa kildek, äle belmim qayçan röxsät käğäze alabız. Bälkem tağın ber yılğa suzılır, bälkem sigez ayğa, bälkem kübräk tä. Anı tögäl belmibez, menä şuşı inde töp problema
Küçenüçelär öçen eşkä urnaşu iñ zur problema bulıp qala. “Min üzem tabip, läkin älegä konsul''tant-kiñäşçe bulıp qına eşlim. Räsmi räweştä eş alu öçen yañadan uqırğa kiräk, ä uqu tüläwle”- dip däwam itte süzen Rim Mähdiev. Läkin niçek kenä awır bulmasın, Qazanğa küçenep qaytqan Mähdievlär ğailäse “alma peş, awızıma töş” dip qul quşırıp utırmıy. 7 ay eçendä alar inde cir satıp alıp, üzlärenä öy salırğa bulğannar. Bilgele, monıñ öçen aqça kiräk. “Banktan kredit ta alıp bulmıy içmasam, çönki bez Rusiä grajdannarı tügel”,- di Rim Mähdiev. Älegä aqça tüläp fatirda yäşäwçe Mähdievlär cäy aylarında Taşkentta yäşäp qalğan qızları, äti – änilären dä Qazanğa alıp kilergä cıyına.
Bu könnärdä cılı yaqlardan qaytqan tağın ber ğailä Qazan poliklinikalarında beleşmälär tuplap yöri. Miñlegöl Yänbirdena söyli
Meditsina beleşmäläre bik qimmät, 200 alıp 800 rublgä qädär tora. Alarnı cıyıp betkäç tä äle eşkä urnaşa aluıñ ikele, ä eşlise kilä. Aqça yuq, citmäsä, bankta härberebezgä 11мен 200рубль külämendä xisap açırğa kiräk
Miñlegöl Yänbirdena üze Taşkentta tuıp üskän, keçkenä qızı belän ul iyün başında ğına Qazanğa qaytqan. Alar älegä tuğannarında yäşi.
Mähdievlär, Yänbirdenalar öçen Rusiä pasportı alu älegä xıyal ğına bulıp qala. Waqıtlıça yäşäw xoquqın xästärläw alar tormışın ayıruça qatlawlandıra. Çönki yäşäw xoquqın raslawçı röxsät käğäzeneñ srogın 3 ayğa ber Qazanıñ Ostrovskiy uramında urnaşqan maxsus üzäkkä barıp ozaytırğa kiräk. Ä mondağı çirat kim digändä 2 köngä suzıla. Citmäsä, alar belän bergä üzläre yäşägän yort xucası da barırğa tieş. Röxsät käğäze birü, grajdanlıq alu dokumentları äzerläw kebek eşlär belän eçke eşlär ministrlığınıñ pasport – viza xezmäte şöğellänä.
Älege bina tupsaların taptap yörüçelärgä yärdäm qulı suzırğa äzer toruçılar da bar. Ütkän yıl ğailäse belän Taşkenttan Qazanğa küçep qaytqan Röstäm Ğıylfanov şundıylardan. Ul üze inde 1981 nçe yıldan alıp Qazannıñ Üzbäkstandağı tulı wäkälätle wäkile bulıp eşlägän, şul säbäple başqa küçenep qaytuçılardan ayırmalı bularaq, bügenge köndä anın ğailäse yaxşı urnaşqan. Tormış iptäşeneñ eşe bar, balaları Qazannıñ yuğarı uqu yortlarında belem ala. Läkin ul üze yaxşı urnaşqanğa ğına qänäğät tügel, Urta Aziädän küçep qaytuçı başqa millättäşlärebezgä dä tarixı watannarına küçergä yärdäm itärgä teli. Röstäm Ğıylfanov üzeneñ plannarı turında menä nilär söyli
Banktan kredit alıp, Qazan çitendä ber 10 gektar cir satıp alırğa cıyınam. Anda yortlar salıp, BDB illärennän küçep qaytuçılarğa oçsızraq xaqqa täqdim itärgä isäp. Üzbäkstandağı kvartirların satqan aqçağa monda cir belän yort satıp alırğa citärlek itep Möhacirlär üz problemaların üzläre genä xäl itä aluların añlıy. Şunlıqtan Taşkenttan Qazanğa küçenep qaytuçılarda üzläreneñ oyışmaların buldıru teläge tuğan.
Ämma bu şaqtıy uraw häm çeterekle yul, çönki qaçaqlar fondı oyışıp, Qazan yanında İneş digän poselok tözelgän. Anda berniçä distä yort salınğan, ä inde ata – babaları cirenä qaytırğa teläwçelär sanı könnän – kön arta tora. Soñğı waqıtta andıylar Yıraq Könçığış töbäklärendä yäşäwçe millättäşlärebez arasında da kürenä. Qazanğa daimi yäşärgä qaytırğa teläwçelär tormışında oçrağan xoquqi häm sotsial'' – matdi kirtälärne ütü turında bez kiläse tapşırularda da söylärbez.
İra Taciewa
