Rusiä töbäkläre citäkçeläreneñ zur küpçelege Dumanıñ alarğa şuşı yaña mömkinlektän faydalanunı täqdim itüenä bik bäxetle bulaçaq dip başlıy mäqäläsen "Moscow Times". Xäzer inde alar, qänäğätsezlek beldergän saylawçınıñ tä''sir yasarlıq soñğı qoralın da çitkä quya ala - bu küreneşne yış qına, "Moscow Times" yazuına qarağanda, "Başqortstan saylaw alımnarı" dip atıylar ikän. Näq menä andağı citäkçelek üz keşesen saylatu maqsatında alarnı bik teläp qullana, dielä mäqälädä. Şul alımnarnı qullanıp türälär üzläre telämägän nämzätne yäisä partiä isemlegen yä terkämi, yä anı saylawaldı yarışınnan soñraq töşerep qaldıra. Älege alımnar Başqortstanda uylap tabılmağan, älbättä, ämma näq menä şular Başqortstan prezidentı Mortaza Räximovnıñ xakimiatne üz qulında saqlap qalu eşendä töp qoral bulıp tora. Başqortstanda inde küptännän çın saylaw mömkinlekläre bulmağan saylawlar ütkärelep kilä, dip yaza "Moscow Times" basması. Räximov täcribäsen törle uñış belän başqa töbäklärneñ citäkçeläre dä faydalanırğa tırışa. Rusiäneñ 90-nçı yıllarda äle demokratik reformaçılar tarafınnan äzerlängän saylaw qanunnarında "barısına da qarşı" tawış birü ixtimalı xakimiatneñ tawış birüdä üz qüwäten qullanuğa qarşı ber qoral bularaq qaralğan ide. "Moscow Times" monı sürätlägän misallar kiterä. 2000-nçe yılda Serpuxov şähärendä xakimiat belän nıq bäyläneştä bulğan cirle saylaw komissiäse şähär xakime saylawlarınnan, bar ömetle nämzätlärne alıp taşlıy, ä isemlektä elekke xakimne häm küz buyar öçen genä quyılğannarnı qaldıra. Yarıştan alınğannar açlıq iğlan itä häm saylawçılarnı üz tawışların "barısına da qarşı" tawış birügä çaqıra. Näticädä saylawda qatnaşqan xalıq şulay eşli dä - "barısına da qarşı" birelgän tawış ike märtäbä kübräk bula. Altı aydan soñ Serpuxovta yañadan ütkärelgän saylawlarda oppozitsiä wäkile ciñep çığa. "Barısına da qarşı" tawış birü mömkinlege bu oçraqta saylawçılarnıñ ciñüenä kiterä. "Moscow Times" basması näq şundıy yäisä yaqınça şundıy xällärneñ Leningrad ölkäsendäge Sosnovıy Bor şähärçegendä, Diñgez yağı - Primoryedä qabatlanuı turında da yaza. Saylawlarda azraq sanlı säyäsi partiälär qatnaşa almağanda, ä Rusiädä bu xäzer ğädäti küreneş, alar bergäläşep tawışlarnıñ ğomumi sanına yoğıntı yasıy ala - yäğni alar saylawçını "barısına da qarşı" tawış birügä öndäp, xakimiatneñ "Berdäm Rusiä" partiäsenä birelgän tawış sanın kimetä ala. İkençe yaqtan, "barısına da qarşı" tawış birü xoquqınnan mäxrüm itelgän saylawçı ğomumän saylawğa barıp ta tormayaçaq dip farazlarğa bula. Ämma Mäskäw Kremlen bu bik borçımıy da buğay - ägär dä tawış birüdä açulı xalıq azraq qatnaşa yäisä bötenläy qatnaşmıy ikän, bu "döres" nämzät öçen birelgän tawışlar sanın arttıra ğına, dip yaza "Saylaw mömkinlekläre bulmağan saylawlar" dip atalğan mäqäläsendä "Moscow Times" basması.
Kärim Kamal
Kärim Kamal