Accessibility links

Söğüdilärneñ yaña patşası yaña säyäsät alıp barırmı?


Sişämbedä bar ğäräp häm möselman dönyası Mäkkä wä Mädinädäge izge mäçetlärneñ saqçısı sanalğan märxüm söğüd patşası Fähed belän xuşlaştı, başqala Riyadta uzğan cenazada küp kenä illärneñ çitäkçeläre qatnaştı. Yaña patşanı, märxümneñ enese Abdullanı täxetkä utırtu tantanası isä çärşämbegä bilgelängän. Ämma anıñ däwlät eşlären inde küptännän alıp baruın istä totıp küzätüçelär Söğüd Ğäräbstanınıñ säyäsätendä ällä ni zur üzgäreşlär bulmas dip uylıy.

Söğüd patşası Fähed täxettä şaqtıy ozaq utırsa da, anıñ wafatı ällä ni zur üzgäreşlärgä kitermäs kebek - Yaqın Könçığıştağı wäzğiatne küzätep baruçılar şundıy fikerdä tora. Yaña patşa Abdulla il belän inde asılda 10 yıldan artıq, Fähed yöräk öyänäge kiçergännän birle idarä itä. Ül üzen neft satu häm tışqı säyäsät ölkäsendä Könbatış belän dä, il eçendäge qadimi wahhabi ruxanilär belän dä eş itüdä osta säyäsmän itep kürsätte. Şuña da räsmi Riyad Söğüd Ğäräbstanı säyäsätendä bernindi dä zur üzgäreşlär bulmayaçaq dip belderä.

Audio, Turki äl-Fäysal

"İnde xäzer patşa bulğan taclı şaxzadä Abdulla, Söğüd Ğäräbstanı säyäsäten, eçkesen dä, tışqısın da ğämälgä quyu eşen märxüm patşa Fähed belän bergä alıp bardı. Şuña da min nindi dä bulsa üzgäreş bulır dip uylamıym, kiresençä, patşa Fähed alğan yünäleş däwam ittereler digän fikerdämen", di Riyadnıñ xäzer Britaniädäge, ä kiläçäktä Quşma Ştatlarğa bilgelängän ilçese şaxzadä Törki äl-Fäysal. Monıñ belän töbäktäge wäzğiatne küzätep barğan Nathan Brown da kileşä, ul Washingtondağı ber tikşerenü üzägendä eşli. Anıñ fikerençä, yaña patşa söğüdilärneñ Könbatış säyäsätenä ällä ni üzgäreş kertmäs, ä menä inde anıñ urınına kiläse yaña buın xaqında alay äytep bulmıy:

Audio, Nathan Brown

"Bez äle haman da söğüd däwläten qorğan patşa balaları belän eş itäbez, Fähed häm Abdulla buını bez belgän Söğüd Ğäräbstanınıñ üsüe belän bergä üste. Alar, il bügenge tösle täräqqi itmägän çorda tuğan keşelär. Kiläse buın isä inde başqa bulaçaq, şuña da citäkçelekne ul çaqta zur üzgäreşlär kötä diärgä mömkin, tik bez monıñ nindi räweştä bulaçağın ğına belä almıybız" di Yaqın Könçığış belgeçe Nathan Brown. Ul, töp mäs''älä bulıp patşa üze tügel, ä berniçä meñ keşedän torğan patşa ğailäse tora dip isäpli. Çınnan da, söğüd patşası dönyadağı azsanlı absolüt mäliklärneñ, yäğni monarxlarnıñ berse sanalsa da, ul patşa ğailäsendäge üz tuğannarı arasında "tigezxoquqlılarnıñ berençese" genä bulıp tora. Yäğni Abdulla üz säyäsäten ğailä mänfäğätlären iskä alıp däwam itärgä tieş bulaçaq. Washingtondağı ikençe ber belgeç, mäğlüm "Heritage Foundation" xezmätkäre James Phillips, näq menä şul säbäple Abdulla patşa söğüdilärneñ Könbatışqa ğına tügel, ä kürşe ğäräp illärenä qarata da säyäsäten beraz üzgärtä ala dip uylıy:

Audio, James Phillips

"Minemçä, Abdulla patşa Fähed kebek alay uq Könbatış yaqlı tügel, ul küpkä dini sanala, ildäge dini ähellär belän tığızraq bäyläneştä tora. Zamanında ul Süriädäge Äsad ğailäse belän yaqınayıp alğan ide", di "Heritage Foundation" belgeçe James Phillips. Ämma Abdullanıñ amerikan prezidentı George Bush belän dä araları şaqtıy dustanä sanala, Bush näsele, ğomumän, söğüdilärneñ patşa ğailäse belän ayıruça nıq mönäsäbätlär urnaştırdı.

Kärim Kamal
XS
SM
MD
LG