Accessibility links

Кайнар хәбәр

Xalıqara atom energiäse idaräse İran turında Yewropadağı "öçlek" äzerlägän qararnı qabul itte


Xalıqara atom energiäse idaräse pänceşämbedä dä İrannıñ İsfaxandağı atom qorılmasında uran bayıtu eşlären yañatuı mäs''äläsen qarawnı däwam itte. İdarä ähelläre utırışta Yewropa Berlege täqdim itkän qarar ölgesen tikşerde häm axırğı çiktäqabul da itte. Anda İrannı uran bayıtudan waz kiçügä öndäw bar, berük waqıtta şuşı çetrekle mäs''äläne Berläşkän Millätlärneñ İminlek Şurasına çığaru älegä telgä alınmıy. Çärşämbedä İran yağı İsfaxandağı qorılmanı yañadan safqa kertü çaraların kürde, şul maqsatta andağı möherlängän yozaqlar açıldı.

Xäbär agentlıqları qulına töşkän qarar ölgesendä, İran xökümäteneñ üzendäge atom qorılmasında uran bayıtu eşlären yañartu qararı uñayınnan "tirän borçılu" belderelä häm Tähranğa atom yağulığı ölkäsendäge şul eşlären tuqtatu öndämäse yasala. Moñardan tış anda Xalıqara atom energiäse idaräse mödire Möxämmäd äl-Baradeynıñ 3-nçe sintäbrgä qädär İrannıñ atom qoralların cäyeldermäw kileşüen häm idarädä xäzer qabul itelgän şul qararnıñ üzen niçek itep ğämälgä quyuı xaqında maxsus xisap äzerläwe dä qaralğan. Ämma berük waqıtta anda, İrannıñ atom programması mäs''äläsen İminlek Şurası qaramağına çığaru kiräklege telgä alınmıy. Şuşı ölge Venada urnaşqan Xalıqara atom energiäse idaräse utırışına Yewropa Berlegendäge "öçlek" - Germaniä, Fransiä häm Britaniä tarafınnan täqdim itelgän ide. Alar monı çärşämbedä İran, üzeneñ İsfaxandağı atom qorılmasında, elek xalıqara inspektorlar tarafınnan möherlängän yozaqlarnı açuınnan soñ eşläde. Tährandağı xökümätneñ urannı bayıtu eşlären yañartırğa buluın bigräk tä Quşma Ştatlar kisken tänqitläp çıqtı. Pänceşämbegä qarşı töndä däwlät departamentı wäkile Adam Ereli bolay digän ide:

Audio, Adam Ereli

"Bez İrannıñ ber-ber artlı provokativ ğämällären kürep torabız, başta Yewropa täqdimennän borın çöyü, annarı ani kire qağu, urannı bayıtu eşen yañartu, möherlärne bozu. Bu bar xalıqara cämäğätçelekkä İrannıñ xezmättäşlektän kitüen kürsätkän möhim ber xäbär bulıp tora, häm Xalıqara atom energiäse idaräse äğzaları monı bik yaxşı häm açıq itep işetäder" digän ömet belderä Quşma Ştatlarnıñ däwlät departamentı wäkile. Soñğı aralarda qırısraq qaraşqa küçüenä qaramastan İran äle haman da söyläşülärne däwam itärgä äzer buluın kürsätä. İldäge atom idaräse başlığı Gölamriza Ağazadä, söyläşülär östälenä qaytqanda Yewropa Berlege illäre İrannıñ tınıç maqsatlarda atom texnologiälären qullanu xoquqın xörmät itärgä tieş dip belderä:

Audio, Ğölamriza Ağazadä

"İrannıñ säyäsäte - atom söyläşülären däwam itü, yewropalılar belänme, Xalıqara idarä belänme, başqalar belänme. Moña qädär Yewropa İrannıñ elekke küp kenä täqdimnären kire qaqqan ide, häm xäzer İran da alarnıñ ber täqdimen kire qaqtı, şuña kürä ällä ni zur närsä buldı dip äytep bulmıy" di İrannıñ atom energiäse idaräse başlığı. Räsmi Tähran şulay itep üzeneñ Könbatış belän kilep tuğan soñğı qarşılığı ähämiaten kimetergä tırışa. İlneñ yaña prezidentı Mäxmüt Äxmädinecad, kiläse atnalarda üzeneñ yaña xökümäten qorğaç, şuşı krizisnı çişü öçen yaña täqdimnär belän çığaçağın äytkän ide. Äle genä alınğan xäbärdä, Xalıqara atom energiäse idaräseneñ bügenge utırışta, qarar ölgesen qabul itüe äytelä.

Kärim Kamal
XS
SM
MD
LG