“Qazan utları” jurnalınıñ bu avgust sanı şağir, publitsist Äxmät Räşitneñ “Qazan ”dip isemlängän tarixi poeması häm Waxit İmamovnıñ zur külämle “Qazan dastanı” dip isemlängän tarixi romanı belän açılıp kitä. Ä şiğriät säxifäsendä inde bezneñ arabızdan kitkän Sibğät Xäkim, Nuri Arslan, Änwär Davıdov, Gölşat Zäynaşewa , Räşit Äxmätcan, kebek tatar xalqınıñ ataqlı, mäşhür şağirläreneñ tuğan cir, Qazan, Watan turındağı şiğerläre belän yänäşä, bik zur cämäğät eşe alıp barğan Razil Wälievneñ, Aznaqay rayonı xakimiät başlığı Änäs İsxaqovnıñ şiğerlär şälkeme häm Bötenrossiä federal' milli-mädäni möxtäriäte Sovet räise, kürenekle jurnalist, säyäsätçe Rimzil Wälineñ berençe tapqır jurnalğa täqdim itelgän şiğerläre dä urın alğan.
Publitsistika säxifäsendä Tatarstannıñ däwlät Suverenitetı turındağı deklaratsiä iğlan itelügä 15 yıl tulu uñayınnan İndus Tahirovnıñ “Tatar däwläti xalıq ul ”dip isemlängän yazması birelgän . Üz yazmasında ul (yazmadan özek) “1990 yılnıñ 30 avgustında qabul itelgän, däwlätçelek ruxı belän suğarılğan suverenlıq deklaratsiäseneñ barlıqqa kilüe häm älege Deklaratsiä Tatarstannıñ Yuğarı Sovetı qabul itkän ğadi ber dokument qına tügel. Tatarnıñ asıl sıyfatın tuplağan, xalıq taläbe buyınça qabul itelgän tarixi akt ul”,- dip şuşı 15 yılda Tatarstan, üzeneñ suveren däwlät bulıp qalır öçen alıp barğan köräşe turında yaza. Şulay uq İndus Tahirov SSSR tarqalu säbäple üzgärtep qoru säyäsäteneñ Tatarstan belän Başqortstan öçen suveren respublikağa äwerelü mömkinlegen faydalana ala almağannarı turında da iskä töşerä.
Deklaratsiä häm 1992 yılnıñ 21 martında ütkärelgän referendum qalaçaq”,-dip tämamlıy süzen tarix fännäre doktorı , akademik İndus Tahirov.
Äye, bu tatar tarixınıñ ütkäne, ä bügengese könne yazuçı Marsel' Galiev “Tatarnıñ ile qayda?”dip isemlängän yazmasında Bötendönya tatar kongressı başqarma komitetı räise Rinat Zakirov belän ütkärgän äñgämäse turında yazıp çıqqan .
“Qazan utları” jurnalında menä inde ikençe yıl barğan “Bezneñ zaman geroe”dip atalğan diskussiägä bu sanda Niaz Aqmal qatnaşa. Ul uquçınıñ iğtibarın Aydar Xälimneñ “ Sez belämsez qaya barğannı?”dip isemlängän mäqäläsenä (2005 yıl 2 san) yünältä , häm, anı süzen “sovet çorı äsärlärenä reviziä” räweşendä alıp barırğa tırışa” dip tänqitli. Niaz Aqmal bezneñ zaman geroen “Ällä qayan ezläp yörise yuq...”
“Bezneñ zaman geroe” digän bäxäs uñayınnan jurnalnıñ baş möxärrire Rawil Fäyzullin da Aydar Xälimneñ bu mäqäläsenä iğ'tibar birep , “Batmasqa tuğan Battal” digän yazmasın urnaştıra. Aydar Xälimneñ “Bezneñ dissidentıbıyz, berdänber dissidentıbız- böek şağirebez Salix Battal ide , tatar şağirläreneñ Tuqaydan qala berençe bişlegenä kerä torğan siräktän siräk şağir”digän süzenä iğtibar itep jurnal uquçılarına yubiley uñayınnan “Talantnıñ qödräte çiksez...” digän mäqäläsen bastıra. Häm jurnal uquçılarına tabiği ber soraw birä:“ Qayda ikän Salix Battal arxivı? Barmı ul? Bulsa ışanıçlı qullardamı? Äytik, şağirneñ “Batıy xanğa xat” digän poemasınıñ tulı variantı qayda ikän?: 80 yıllarda Seberdä çığa torğan “Bayqal” jurnalında qısqartılğan, tärcemä variantı çıqqan ide. Üz telebezdä basıla almadı şikelle ul poema. S. Battal icatı belän bäyläneşle sorawlar baytaq häm alar äledän äle çığa tora. Yäşäwe ğädäti, icatı şoma bulsa, bälki, sorawlar, qarşılıqlı fikerlär azraq bulır ide Alda äytep ütkänçä, S.Battal icatı bötenläy diärlek öyränelmägän ”,- di ul. Häm aña bäyläneşle monnan 12 yıl elek yazılğan istälek yazmasın uquçılarğa täqdim itä.“Kemnärgäder, bälki, ğibrätle bulır ”,-di Rawil Fäyzullin. Ul keçkenä , ämma bik zur mäğnäle mäqäläne xörmätle uquçılarıbız sez jurnalnıñ 167-169 bitlärennän üzegez tabıp uqırsız,- dip ışanıp qalabız.
Bu atnada sez “Qazan utları” jurnalınıñ 8 sanına küzätü tıñladığız.
Mälikä Basıyr Qazan.