Accessibility links

Tatarstan kem aqçasına bäyräm itä?


Mäskäwdäge qayber mäğlümat çaralarında «Menä tatarlar meñyıllıqnı bar Rusiä xisabına bäyräm itä» digän fiker yörüe ser tügel, monı alarnıñ Qazanğa kilgän wäkillärennän dä işetep bula. Rusiä başqalasınıñ töbäklärgä nindider ber tomana provinsiägä kebek qarawı küptännän bilgele. Çınlıqta isä bäyrämne finanslaw, ğomumän töbäklär yäşi torğan aqçalar belän xällär niçek tora soñ... Neft’ çığarıp üzeneñ genä tügel, Rusiä qaznasın da bayıtqan Tatarstanda, mäsälän. Dönya bazarında qara altınnıñ bäyäse soñğı waqıtta könnän-kön arta barğanda bu mäs’älä ayıruça aktual’ bula bara.

Menä bügen dä, Aziä bazarında ber barrel’ neft’ne 68 dollarğa sata başlağannar, digän xäbär taratıldı. Läkin şunısı da bar, Rusiä älege çimalnı satqanda andıy zur bäyägä ömetlänä almıy. Çönki Rusiä sata torğan neft’ dönya bazarında etalon bulıp alınğan Brent sortınnan seranıñ küplelege belän ayırılıp tora. Bu här barrel’dän qazna 3 dollardan artıq yuğalta, digän süz. Troyka-dialog investitsiä kompaniäse belgeçe Valeriy Nesterov süzlärenä qarağanda, bıyıl ğına da neft’neñ törle sortlarına bäyä ayırması arqasında qazna 4 milliard dollar aqça yuğaltqan.

Rusiä dönya bazarına çığara torğan neft’ neft’ütkärgeçlärdä ildä tabıla torğan ike tör - ciñel Siberian Light häm seralı Urals sortları quşılıp barlıqqa kilä. Nigezdä Uralsnı Tatarstan, Başqortstan respublikaları, başqa İdelbuyı töbäkläre çığara. Xäyer, Gazeta gäcitenä üz fikerlären beldergän belgeçlär, Tatneft’, Başneft’ çığara torğan çimalnı eksportqa cibärmäsäñ dä, Rusiä neft’eneñ bäyäse dönya bazarında ällä ni artmayaçaq, dip sanıy. Çönki yıldan-yıl ildä tabıla torğan neft’neñ sıyfatı, şul isäptän Seber çimalınıñ da, kimi bara. Monıñ säbäpläre – ildä yaña çığanaqlar üzläşterelmäw, iskelärendä tabıla torğan neft’neñ nigezdä awır sortlılardan bulu. Citmäsä, Rusiä sata torğan Uralsnı Yewropada alalar. Ä anda neft’kä ixtiac yılına 4 kenä protsentqa ğına arta.

Alay da Rusiädä ciñel sortlı neft’ne çığara torğan qayber kompaniälär ildä neft’neñ sıyfat bankın buldıru kiräklege turında torğan sayın yışraq söyli. Ul buldırılsa, neft’ütkärgeçkä ciñel sortl çimalnı citeşterä torğan kompaniälär tapşırğan neft’ öçen aqçanı kübräk alaçaq, ä seralı, awır neft’ne tapşıruçılarğa, kiresençä, aqça kimräk bulaçaq. Xäyer, bu yañalıq ilneñ qaznasına kerä torğan keremne arttırmayaçaq, ä barı tik il bazarındağı qayber neft’ kompaniäläreneñ tağın da kübräk aqça eşli başlawına ğına kiteräçäk.

Bu mäs’älä inde berençe genä kütärelmi. Läkin neft’ sıyfatı bankı kertelgän oçraqta iñ zur zıyan küräçäk kompaniälär, şul isäptän, Tatneft’ häm Başneft’, moña qädär älege yañalıqqa qarşı tora aldılar. Bu yulı niçek bulır... Açıqlıq bälki köz köne, faydalı qazılmalarnı tabuğa yaña salımnı tikşergändä kerteler. Xäyer, aña qädär Tatarstan häm Başqortstan citäkçeläre söyläşülär alıp barır äle. Qayber mäğlümätlärgä qarağanda, bu xaqta süz Qazanda ütäçäk Rusiä Däwlät Şurası utırışı waqıtında da bulaçaq. Şunısın da äytergä kiräk, xäzer neft’ aqçasına üz töbäkläreneñ qaznasın ğına tutırıp torğan tügel, ä xätta federal qaznağa da şaqtıy ğına külämdä salım tüläp toruçı neft’ şirkätläre, sıyfat bankı kertelsä, üzläre dä şaqtıy mesken xäldä qala alaçaq. Bu oçraqta älege töbäklärdäge sotsial häm finanslaw mäs’älälären Mäskäw xisabına xäl itärgä turı kiläçäk. Citmäsä, bu töbäklär belän üzäk arasında säyäsi kierenkelekne dä arttırırğa mömkin. Moña Rusiä citäkçelege barırmı... Älegä äytäse qıyın.

Qazannıñ bäyrämenä totılğan aqçalarğa kilgändä isä, alarnıñ federal üzäktän kilgän öleşe az bulmasa da, belgeçlär fikerençä, Tatarstannıñ üzennän ayırıp, üzäkkä cibärgän millionlağan sum salımnarı, şul isäptän, neft’tän kergännäre dä, barıber kübräk. Läkin Qazannıñ meñyıllığın bäyräm itüdä barı tik Mäskäw aqçaların sarıf itüne genä kürüçelär bu xaqta belergä dä, işetergä dä telämi buğay.

Gölnaz İlgizär

XS
SM
MD
LG