Accessibility links

Кайнар хәбәр

Katrina ğarasatı AQŞ könyağında millionlağan keşegä zıyan kiterde


Amerikanıñ könyaq ştatlarına yabırılğan Katrina ğarasatı yözlägän keşeneñ ğömeren özgän, yözlägän meñen yort-qurasız qaldırğan, dielä. Häläkät urınnarında qotqaru eşläre däwam itä. İlneñ tarixında iñ dähşätle tabiğıy qazanıñ berse dip bäyälängän bu dawıldan kilgän zıyan milliardlağan dollar belän isäplänä.

Quşma Ştatlarnıñ könyağı, Meksikan boğazı yarları bügen zur ber häläkät urının xäterlätä. New Orleans şähäre tulısınça diärlek su astında. Louisiana häm Mississippi ştatlarında köçle dawıl häm su taşular näticäsendä meñlägän yort işelgän. Töp yullar cimerelgän. Elemtä çaraları özelü säbäple niçä keşe häläk bulğanı turında tögäl mäglümät yuq. Ğarasat ütep kitkännän soñ ikençe köngä Lousiana gubernatorı Kathleen Blanco bolay dide:

"Küp keşeneñ ğömere özelde, niçä ikänen tögäl belmibez, xäzer bez isän qalğannar belän mäşgül."

Ğarasat aldınnan yartı millionlı New Orleans şähärennän distälägän meñ keşe çığarıldı. Kitä almağannarı şähärneñ sport sarayına sıyındı. Blanco süzlärençä, berençe eş itep xäzer şundağı distälägän meñ keşegä yärdäm itergä kiräk.

Sişämbedä Kaliforniädä bulğan Amerikan prezidentı George Bush bolay dide:

"Bügen bez yörägebez häm doğalarıbız belän Katrin ğarasatınnan zyıan kürgän watandaşlarıbız belän bergä. Alar zur sınaw kiçerä. Kübese öylärenä qaytırğa teli, läkin bu älegä mömkin tügel. Bezneñ töp maqsat – keşelärneñ ğömeren saqlaw, ezläw häm qotqaru eşläre däwam itä."

Qotqaru eşlären üz qaramağına alu niäte belän Bush çärşämbedä yalın tuqtatıp Washingtonğa qayttı.

İñ zur zıyan New Orleans şähärenä kilgän. Diñgez däräcäsennän tübänräk urınğa salınğan bu şähärne zur sudan bualar saqlap tora. Yänäşägäge kül buadan taşıp çığıp, şähärneñ 80%tı su astında qalğan. Urını belän su 6 mertğa kütärelgän, dielä.

Alabama, Mississippi, Louisiana ştatlarında 2 million keşe elektrsız utıra. Yözlägän meñ keşe aşığıç yärdäm, azıq-tölek, su, tübägä moxtac. Amerikanıñ Qızıl Xac oyışması wäkile Lesly Simmons süzlärençä, alar üz tarixında iñ külämle yärdäm operatsiäsen başlağan. Bu eş inde uzğan atna ğarasat Florida ştatına citkäç ük başlanğan bulğan:

"Floridadan alıp Texasqa qädär bezneñ tirmälär tora. Ğarasat küçä bara, Georgiä ştatına da quyarbız axrı. Äle dä yañğır işä, keşelärgä yärdäm itergä kiräk. Bu Qızıl Xac öçen bik kisken waqıt."

Ezläw häm qotqaru eşlärendä eçke iminlek xezmätläre, ştat gvardiäläre, yar buyı saqçıları qatnaşa. Räsmilär äytüençä, kilgän zıyan farazlanğannan kübräk bulğan. Tögäl sannar soñraq bilgele bulaçaq. Berençe xisaplarda iminiät sänäğätenä 26 milliard dollar çaması däğwa bulır dielgän ide. Şulay bulsa, Katrinadan kilgän zıyan 1992 yıldağı Andrew ğarasatı häm 11 sintäber terror ğämällärenä tiñ bulaçaq digän süz.

Meksikan boğazı buyında Quşma Ştatlarnıñ neft häm gaz şirkätläre urnaşqan. Alar eştän tuqtaw säbäple neft qıtlığı barlıqqa kilep, neft bäyäse miçkäsenä 70 dollardan artqan ide. Çärşämbedä Quşma Ştatlarnıñ Energiä ministrı Samuel Bodman neft qıtlığı ilneñ strategik saqlanmasınnan qaplanaçaq, digän belderü yasadı. Qaznadan nindi külämdä neft alınaçağı äytelmäde. Ämmä şuşı belderüdän soñ dönya bazarında neft bäyäse töşä başladı.

-Ali Gilmi
XS
SM
MD
LG