Andijan qorbannarı öräkläre ixtimal Üzbäk räsmiläreneñ inde töşenä kerä başlağandır. May ayında bulğan qanlı waqiğalarğa bäysez tikşerü ütkärergä telämägän räsmi Taşkentqa xalıqara basım köçäyä bara. Ul xällärne waxşilek dip bäyälägän häm bäysez tikşerü ütkärergä taläp itkän Yevropa Berlege Üzbäkstanğa çikläwlär kertäçägen belderde. Süz qoral embargosı, bu ilgä digän yärdämne kimetü, anıñ yuğarı räsmilärenä viza birmäw kebek çaralar turında bara. Berlekneñ tışqı eşlär ministrları bu çaralarnı düşämbedä Luxemburgta ütäçäk oçraşuda iğlan itergä cıyına. Comğa könne Yevrokomissiä süzçese Emma Udwin radiobızğa bolay dide:
"Andijanda bulğan xällär uñayınnan bezdä tirän borçılu saqlana. Xisaplar äle äzerlänä genä, läkin alar bik citdi, anda keşelärneñ niçek ülgäne turında mäglümätlär bar. Mondıy citdi xällär bäysez xalıqara tikşerü ütergä, bez xaqiqätne belergä tieş."
Şulay itep Üzbäkstannıñ Könbatış belän araları bozılğannan bozıla bara. Washington belän Taşkent bu mäsälädä inde küptännän tartqalaşa. Eş şuña barıp citte, Üzbäk räsmiläre amerikan xärbiläre qullanğan xärbi nığıtmanı şuşı yıl axırına buşatırğa taläp itte. Bu nığıtmanı alar Äfğanstandağı xärbi operatsiälär waqıtnda qullandı. Atnakiç könne kongressmen Bill Delahunt Üzbäkstanğa xärbi büdjet aqçasın cibärüne tuqtatırğa çaqırdı. Azatlıqqa ul fikeren tağı da qatıraq äytte:
"Asılda bu küptän borçığan mäsälä inde çigenä citte. Bezneñ partner dip sanalğan bu Kärimov xökümätennän bezgä çitläşergä häm monı özderep äytergä waqıt."
Ämmä belgeçlär fikerençä, Taşkentnıñ moña ise kitmiäçäk, Könbatışqa artın quyıp ul yöze belän annan küpne taläp itmägän illärgä borılaçaq. Londondağı Jane''s basmasınıñ Euraziä möxärrire Alex Vatanka süzlärençä, Könbatış belän Üzäk Aziädä yoğıntı öçen köräşkän Rusiä belän Qıtay moña şat qına bulaçaq:
"Üzbäkstan belän Könbatış arası zurayğan sayın, Rusiä häm Qıtay Taşkentnı xuplawın arttıra ala. Andijan xällärennän birle alar üz mänfäğätennän çığıp Kärimovqa yärdäm itergä tırışa."
Çınlap ta, Mäskäw dä Pekin da Kärimovnı Andijan xälläre öçenn tänqitläwdän totılıp qaldılar. Rusiä saqlanu ministrı Sergei İvanov Yün ayında bolay dide:
"Bez bu xällärneñ niçek äzerlänüen, monda çit il ezläre buluın belä idek. Bu bezgä beryaqlı aşığıç bäyälärgä bireşmiçä, obyektiv qaraş alırğa yärdäm itte."
Näq şundıy fikerne ber ay aldan, Mayda, Qıtay tışqı eşlär ministrlığı süzçese Kong Quan äytkän ide:
"Üzbäkstandağı soñğı xällärgä kilgändä, bezneñçä, bu alarnıñ eçke eşe, läkin xökümätneñ terrorçı , separatist, ekstremistlarğa qarşı köräşen bez xuplıybız. Üzbäkstan häm başqa illärneñ töbäktä tınıçlıq urnaştıru tırışlığın bez xuplyıbız."
Üzbäk räsmiläre Andijan waqiğalarında 187 keşe häläk buldı, alarnıñ kübese xälifälek tözergä mataşqan islamçılar, häm dä xärbilär, militsiä xezmätkärläre, räsmilär di.
Keşe xoquqların yaqlawçılar häm şahitlär isä, Maynıñ 13ndä Andijanda xärbilär tınıç demonstartsiägä ut açu näticäsendä yözlägän keşe häläk bulğan dip belderä.
-Ali Gilmi
"Andijanda bulğan xällär uñayınnan bezdä tirän borçılu saqlana. Xisaplar äle äzerlänä genä, läkin alar bik citdi, anda keşelärneñ niçek ülgäne turında mäglümätlär bar. Mondıy citdi xällär bäysez xalıqara tikşerü ütergä, bez xaqiqätne belergä tieş."
Şulay itep Üzbäkstannıñ Könbatış belän araları bozılğannan bozıla bara. Washington belän Taşkent bu mäsälädä inde küptännän tartqalaşa. Eş şuña barıp citte, Üzbäk räsmiläre amerikan xärbiläre qullanğan xärbi nığıtmanı şuşı yıl axırına buşatırğa taläp itte. Bu nığıtmanı alar Äfğanstandağı xärbi operatsiälär waqıtnda qullandı. Atnakiç könne kongressmen Bill Delahunt Üzbäkstanğa xärbi büdjet aqçasın cibärüne tuqtatırğa çaqırdı. Azatlıqqa ul fikeren tağı da qatıraq äytte:
"Asılda bu küptän borçığan mäsälä inde çigenä citte. Bezneñ partner dip sanalğan bu Kärimov xökümätennän bezgä çitläşergä häm monı özderep äytergä waqıt."
Ämmä belgeçlär fikerençä, Taşkentnıñ moña ise kitmiäçäk, Könbatışqa artın quyıp ul yöze belän annan küpne taläp itmägän illärgä borılaçaq. Londondağı Jane''s basmasınıñ Euraziä möxärrire Alex Vatanka süzlärençä, Könbatış belän Üzäk Aziädä yoğıntı öçen köräşkän Rusiä belän Qıtay moña şat qına bulaçaq:
"Üzbäkstan belän Könbatış arası zurayğan sayın, Rusiä häm Qıtay Taşkentnı xuplawın arttıra ala. Andijan xällärennän birle alar üz mänfäğätennän çığıp Kärimovqa yärdäm itergä tırışa."
Çınlap ta, Mäskäw dä Pekin da Kärimovnı Andijan xälläre öçenn tänqitläwdän totılıp qaldılar. Rusiä saqlanu ministrı Sergei İvanov Yün ayında bolay dide:
"Bez bu xällärneñ niçek äzerlänüen, monda çit il ezläre buluın belä idek. Bu bezgä beryaqlı aşığıç bäyälärgä bireşmiçä, obyektiv qaraş alırğa yärdäm itte."
Näq şundıy fikerne ber ay aldan, Mayda, Qıtay tışqı eşlär ministrlığı süzçese Kong Quan äytkän ide:
"Üzbäkstandağı soñğı xällärgä kilgändä, bezneñçä, bu alarnıñ eçke eşe, läkin xökümätneñ terrorçı , separatist, ekstremistlarğa qarşı köräşen bez xuplıybız. Üzbäkstan häm başqa illärneñ töbäktä tınıçlıq urnaştıru tırışlığın bez xuplyıbız."
Üzbäk räsmiläre Andijan waqiğalarında 187 keşe häläk buldı, alarnıñ kübese xälifälek tözergä mataşqan islamçılar, häm dä xärbilär, militsiä xezmätkärläre, räsmilär di.
Keşe xoquqların yaqlawçılar häm şahitlär isä, Maynıñ 13ndä Andijanda xärbilär tınıç demonstartsiägä ut açu näticäsendä yözlägän keşe häläk bulğan dip belderä.
-Ali Gilmi