Ataqlı psixolog Sergey Klyuçnikov keşelärneñ ni öçen xämer eçkännären bolay añlatqan, baqsañ, keşelär räxätlek alu öçen, ğädät buyınça, eçä torğan keşelär arasında yäşägängä kürä, üzen irekle totar öçen, qıyınsınulardan arınu öçen, araqını tabuı ciñel bulğanğa, näseldän kilgängä kürä, tormışnıñ mäğnäse bulmağanlıqtan, üzenä häm Allağa ışanıç qalmağanlıqtan eçä ikän. Bügen spirt eçemlekläre belän ber rättän yalğan araqılar, spirtlı ximik sıyıqçalar citeşterüçe yäşeren oyışmalar bixisap küp. Ä alar täqdim itkän tovarnıñ bäyäse küpkä arzan. Şuña kürä dä xalıq arasında xämer qullanuı arta.
Pänceşämbedä respublika narkologiä dispanserında uzğan tabiplar cıyınında Tatarstanda alkogolizm häm narkomaniä xäle qatlawlı buluı äytelde. Bügen Tatarstanda 42,5meñ keşe alkogolizm belän awırıy. Qazan, Yäşel Üzän şähärläre bu mäs'älädä iñ kierenke bulıp qala. Alkogolizmnıñ kisken kütäreleşe Leninogorsk, Älmät, Çallı, Tübän Qama şähärlärendä küzätelgän. Alkogolizm awıruınıñ iñ qatlawlısı bulğan alkogol' psixozlar başqa yıllar belän çağıştırğanda bıyıl respublikada xätta 25%qa artqan. Tabip xatın-qızlarnıñ eçkeçelege turında ayıruça küp söyläde. Awıruçı xatın-qızlar sanı daimi artıp tora. Bügen respublikadağı xatın-qızlarnıñ 9meñe alkogoliklar rätendä. Tabip äytüençä, barlıq awıruçılar, ä bigräk tä xatın-qızlar şifaxanägä küp oçraqta awırunıñ soñğı çorında, däwalaw bik awır bulğanda ğına elägä. Tabip şulay uq awıl xalqınıñ da bik nıq eçüen, bügen 16meñ awıl keşeseneñ alkogolizmğa duçar buluın söyläde.
Narkomaniä isä respublikada bik nıq artmasa da, äkrenläp kenä daimi räweştä kütärelä. Kisken artu Çallı, Yäşel Üzän, Tübän Qama, Çistay şähärlärendä, Mamadış, Spas, Mendeleewsk rayonnarında küzätelgän. Qazanda isä narkomaniä waq adımnar belän, läkin daimi arta. Bügen başqalada yöz meñ keşeneñ 30na narkomaniä diagnozı quyılğan. Tabiplarnı söyendergäne şul - respublikada äf'yun qullanuçılarnıñ ülü oçraqları kimegän. Ä menä narkoman xatın-qızlar sanı da, awıl cirendäge narkomannar da tağın da kübäygän. Şul isäptä äf'yun qullanuçı yäşlär dä. Şulay da 14-15 yäşleklär arasında narkotiklarnı qullanu kimep bara, dide belgeçlär. Monı alar mäğlümat çaraları eşçänlegeneñ näticäse dip atıy. Ğomumän, äf'yungä qarşı köräşügä respublikada iğtibar şaqtıy zur. Bu yılda narkotiklar belän bäyle 600dän artıq cinayät terkälgän, 83 kilogramm narkotik matdä qanunsız äyläneştän alınğan.
Bilgele narkomaniä böten Rusiädä, ä bigräk tä könbatış illärendä çäçäk ata. Rusiädä soñğı 15 yılda narkomannar sanı un tapqırğa artqan. Bügen ildä 4mln. narkoman terkälgän, şularnıñ öçtän ike öleşe 30 yäşkä qädärge yäşlär. Belgeçlär narkomaniäne sotsial' terrorizm dip atıy. Bu buınnarnı yuqqa çığara torğan terrorizm. Täräqqi cämğiätlärdä iñ naçar keşelär tügel, ä näq asılları, elita bulğannarı narkomaniä qorbannarı bula. Şunlıqtan narkomaniäne terrorizmnan da qurqınıç äyber dilär, çönki ul iñ yaxşı keşelärneñ buınnarın qorıta.
Tatarstanda da äf'yun qullanuçılar sanı arta, ämma monda köräş tä zur bara. Älbättä, ciñügä qädär äle bik yıraq, tik bireşergä ber kem dä cıyınmıy.
Al'bina Zäynulla
