Accessibility links

Кайнар хәбәр

Kosovo yänä kön tärtibenä menä - anıñ kiläçägen bilgeläw yaqınaya


Berläşkän Millätlärneñ İminlek Şurası düşämbedä Kosovo kiläçäge xaqında söyläşülär başlaw mäs''äläsen qarıy. Nigezdä albannar yäşägän şuşı töbäk formal'' töstä Serbiä öleşe bulıp sanala. Ämma 1999-nçı yıldan birle Kosovo Berläşkän Millätlär tarafınnan idarä itelä. BMO general sekretare Kofi Annan fikerençä, inde Kosovonıñ kiläçägen bilgeläw xaqındağı söyläşülärne başlaw waqıtı citte. İminlek Şurası anıñ şuşı täqdimen tikşerä.

Soñğı altı yılda Kosovoda Serbiä xakimiate bötenläy sizelmäsä dä, räsmi Belgrad şuşı töbäkne haman da ilneñ ber öleşe itep sanıy häm aña bäysezlek birergä cıyınmıy. Serb premyer-ministrı Vojislav Koştunica Kosovonıñ bäysezlege hiç mömkin tügel dip inde berniçä märtäbä belderde. Belgrad töbäkkä barı tik kiñ avtonomiä genä täqdim itä. Läkin 2 million xalqınıñ 90 protsentın albannar täşkil itkän Kosovo üz kiläçägen başqaça kürä, anıñ premyer-ministrı Bäyräm Kosumi, inde bernindi dä küçeş çorı bula almıy, Kosovo bäysez wä suveren däwlät bulırğa tieş dip isäpli. Düşämbedä başqala Priştinada ul bolay dip belderde:

"Kosova häm anıñ watandaşları mömkin qädär tizräk üzidarä xoquqına iä bulırğa teli. Kosova cämğiatenä, anıñ soñğı statusı bilgelängännän soñ da, anda xalıqara cämğiatneñ qaluı kiräk. Ämma bu barı tik kiñäş birü, küzätep toru räweşendä genä bulırğa tieş", di Kosovo premyer-ministrı Bäyräm Kosumi. Yäkşämbedä isä töbäkneñ prezidentı İbrahim Rugova, xalıqnıñ teläge kön kebek açıq, dip beldergän ide:

"Yewropa Berlege häm NATO belän berläşkän, Quşma Ştatlar belän daimi duslıq urnaştırğan bäysez wä demokratik Kosova - xalıqnıñ teläge şul", digän ide İbrahim Rugova, Kosovonıñ prezidentı. Ämma töbäkneñ kiläçäge xaqında söyläşülär başlaw mäs''äläsen qarağan İminlek Şurası utırışında Rugova da, Kosumi dä qatnaşmıy. Kosovodağı waqıtlı idarä qaraşın anda Kofi Annannıñ maxsus wäkile Soren Jessen-Petersen citkeräçäk. Uzğan atnada ul Kosovonı, Balkanda totrıqlı tınıçlıqqa ireşü öçen zarur bulğan sixerle ber uyınçıqnıñ soñğı öleşe dip bäyälägän ide. Jessen-Petersen fikerençä, Kosovonıñ statusın bilgeläw söyläşüläre bik qatlawlı bulaçaq. Ämma ikençe yaqtan, xalıqara cämäğätçelek Kosovo kiläçägeneñ totrıqlı, tüzemle, küpmillätle häm demokratik buluı belän bersüzsez kileşä, di Annannıñ töbäktäge maxsus wäkile. Kosovo statusın bilgeläw eşenä yaqın torğan elemtä törkemendäge britan, italian, german, urıs, amerikan häm fransuz wäkilläre kiläçäkne niçek kürüläre xaqında berni dä äytmi, ämma qayber diplomatlar soñğı aralarda söyläşülärneñ Kosovoğa "şartlı bäysezlek" birü yünäleşendä baruına işarälär yasadı. Töbäktäge xalıqara idarä anda reformalarnı statusnı bilgeläwgä bäylämi genä alıp barunı alğa sörä. Quşma Ştatlar däwlät sekretareneñ Yewropa häm Yewraziä eşläre öçen cawaplı urınbasarı yardämçese Rosemary DiCarlo küptän tügel genä radiobızğa bolay digän ide:

"Bez bar tizlek belän alğa baru yağında. Bez reformalarnı tuqtawsız ğämälgä quyunı kürergä telibez, häm bu däwam itäçäk häm däwam itärgä tieş ber närsä", di amerikan däwlät departamentınıñ räsmi wäkile. Könbatıştağı qayber diplomatlar, Kosovoga bäysezlek birep, anıñ möstäqillegen beraz çikläw ixtimalı tikşerelä dip belderä. Yäğni andağı xalıqara idarä tağın berniçä yılğa qaldırılıp, ul anda azçılıq wä keşe xoquqların yaqlaw eşen alıp bara ala. Ämma räsmi Belgrad moña da kisken qarşı çığa. Uzğan atnada Serbiä citäkçelege üzeneñ bu mäs''älädä qatı toraçağına tağın ber işarä yasadı - Sloveniä prezidentı Kosovo bäysezlegen yaqlap çığış yasağannan soñ anıñ aldan planlaştırılğan Belgrad säfäre bulmıy qaldı.

Kärim Kamal
XS
SM
MD
LG