Accessibility links

İran prezidentı: ''İzrael xaritadan sörtelep taşlarğa tieş''


İran prezidentı Mäxmüd Axmedinejadnıñ İzrael ''xaritadan sörtep taşlanırğa'' tieş digän süzläre,xalıqara cämäğätçelekneñ kisken reaksiä häm xöküm itüenä säbäp buldı.Axmedinejad bu süzlären ''Zionizmsız Dönya'' isemle cıyında äytte.İzrael İrannı ''apaçıq qurqınıç''dip atasa Washingtn Axmedinejadnıñ komentarları, İrannıñ atom eşçänlege turındağı AQŞ borçıluların raslıy dip äytte. Küp kenä illär şulsanda Britaniä, Fransiä häm İspaniä üzlärendäge İran ilçesen çaqırtıp açıqlau taläp itäçäklären belderde

İran prezidentı M.Axmädinejad çärşämbe könne islam respublikasına nigez saluçı Ayatollah Ruxolla Xomeinidän sitat kiterep''imam süzlärençä, İzraelne xaritadan sörtep taşlarğa kiräk'' dip äytte.Axmedinaj 3meñ student aldında yasağan çığışında hiç şiksez Fälästindä barğan yaña dulqın höcümnär İslam Dönyası yözendäge bu yämsez tapnı tizdän sörtep taşlayaçaq dide. Bu szülär işetelgäç tä küp kenä illär şulsanda İzrael İrannı BMOdan quuıp çığarırğa kiräk dip belderde. İzrael tışqı eşlär ministrı Mark Regev:

İzrael bügen ütä kisken süzlär işette , möselman dönyasınıñ ike citäkçese İzraelne yuq itergä çaqırdı.İran prezidentı häm hamas citäkçse al –Zahar açıqtan açıq izraelne yuq itü turında söyli.Ütä kisken , ütä höcümcän telne köç qullanu ğämällärenä üzgärtkän keşelär buluı kötelmägän närsä tügel.

AQŞları da Axmedinejadnıñ işarälärenä qarata borçıluın belderde. Däwlät Departamentı süzçese Sean McCormack:

''Qayber işarälär aşa İran rejimınıñ çın qaraş häm mäqsatların kürä başladığız dip uylıym.Bu bezneñ häm xalıqara cämäğätçelekneñ İrannıñ atom qoralları eşläp çığaru turındağı borçıluların azsızıqlıy'' dip äytte Däwlät Departamentı süzçese.

İrannıñ qatı qul säyäsäte taraftarı räsmiläre rejim urnaştırğan cıyın , demonstratsiälärdä İzraelgä qarşı şiğarlar äytä.Bu süzlär nigezdä ildäge yaqlawçılar küzdä totılıp äytelä. Axmedinejad ta bu süzlären, yıl sayın ramadan ayınıñ sonğı comğasında ütkärelgän İzraelgä qarşı demonstratsiägä äzerlek cıyınında äytte. Daniada Arhus Universitetında xalıqara mönäsäbätlär mäsäläse buyınça professor Mäxdi Mozafari qaraşınça,Axmädinejad üz yaqlauçıların küzdä totu belän bergä islam respublikasınıñ atom ambitsiälären dä aqlarğa tırışqan.Mozafari:

''Axmedinejad yaña doşman buldırırğa tırışsa da nigezdä ul iske doşman.Şuluq waqıtta ul İrannıñ atom qoralına ireşü omtılışı aqlana dip basım yasıy. Älege waqıtta ber genä il, ber genä rejim da İrannı Saddam Xösäin rejimı yanağan kebek yanamıy. ,ul da xäzer cimerelgän.İran räsmiläre xäzer yaña doşman buldırıp ul İranğa ciddi qurqınıç tudıra dip äytergä mäcbür qala''

Qayber küzätüçelär Axmedinejad komentarları , İran tışqı säyäsätendä üzgäreşlär bulaçağına işarä itä ala dide. Prezidentı Xatamineñ 8yıllıq xakimiäte waqıtında İslam Respublikası sülpänlek säyäsäte alıp bardı, Xatami här forsatta ''mädäniätlär arasında dialog'' urnaştıru ideasın yaqlap çıqtı.

Prezident Axmedinejad İzraelne tanığan möselman illären küzdä totıp ''İzraelgä taba adım atlağan illär möselman illäreneñ açu utında yanaçaq dip äytte .Älege waqıtta Yordaniä,Mısır,Mawrestan häm Törkiä İzrael belän diplomatik mönäsäbätlär urnaştırğan.Qatar häm Pakstannıñ İzrael belän tübän däräcädä diplomatik elemtäläre bar.Mozafari Axmedinejadnıñ komentarları İrannıñ täbäktäge täräqiätkä borçıluın çağılraq di. Belgeç bu xällär İran rejimınıñ yäşäp qalu öçen yaña krizis buldırırğa omıtıluın häm ber yk yaña täräqiätttän tınıçsızlnuın kürsätä di. Livan, Süriä häm İrannan ayrılıp üz yulında barmaqçı, Pakstan İzrael rejimın tanırğa cıyına bu älbättä bilgele mäqsatqa ireşü öçen zur häwäflärne küzgä alğan häm krizistä yäşägän rejim öçen ber dä yaxşı xabär tügel .Şunlıqtan di belgeç Axmedinejat yäşlärne inqilap ruxına häm anıñ citäkçesenä kire qaytırğa çaqıra. Tehranda säyäsi fännär profesorı Dr Sadegh Zibakalam prezidentnıñ süzläre İrannı xalıqara säxnädä qıyın wazğiättä qaldıra , prezident Axmedinejad xalıqara prinsıp häm kileşülärgä qarşı söyläde dip äytte.Financial Times basması yevropalı diplomatlarğa tayanıp, Fransiä Germaniä häm Britaniä ,Tehrannı söyläşülär östälenä qaytaru häm İsfahandağı uran eşkärtü qorılmasın yabtırud tırışılğınnan wazkiçmiäçäk dip yazıp çıqtı färidä xämit
XS
SM
MD
LG