Kirkuktan kilgän xäbärlärgä qarağanda, sişämbedä üzenä şartlatqıç taqqan ber yäşüsmer şähärneñ politsiä başlığı Xattab İris Abdulla maşinası yanında üzen üze şartlatqan. Politsiä başlığı awır cäräxätlär alğan. Ä menä höcümçe – 13 yäşlek malay - häläk bulğan. Şuşı xäbär döres bulsa, bu Ğiraq suğışında yäşüsmer tarafınnan başqarılğan berençe intihar höcüm bulıp tora, di Human Rights Watch oyışmasınıñ Balalar xoquqları bülege citäkçese Jo Becker:
"Suğış däwam itkän sayın, aña balalarnıñ kübräk tartıla baruın beläbez, tik moñarçı Ğiraqta bala tarafınnan başqarılğan intihar höcüm turında işetkän yuq ide äle."
Balalarnıñ suğışta qatnaşuı ğädättän tış xäl tügel anısı. Uzğan ğasırnıñ 60-70nçe yıllarında Vietnam suğışında alar yış qına amerikannarğa qarşı suğıştı. 80nçe yıllarda Ğiraq-İran suğışında, soñraq Afrika illärendä bulğan suğışlarğa da balalar cälep itelde. Yäşüsmer intiharçılar şulay uq İzrail-Fälästin bäreleşendä qatnaştı. Äfğanstanda da berençe amerikan xärbie 14 yäşlek märgän tarafınnan atıp üterelde.
Şunısın da äytergä kiräk, bu küreneş möselman illärenä genä xas tügel. Äytik, 90nçı yıllarda İrlandiä Respublikan armiäse üz saflarına 14-16 yäşlek yegetlärne cälep itte.
Dönyağa küzläre açılıp betmägän yüşüsmerlärne ülemgä baruğa närsä etärä soñ? Bu sorawğa cawap birüe ciñel tügel. Jo Becker süzlärençä, qayber oçraqlarda, äytik, suğış näticäsendä cimerelep betkän Afrika illärendä alar bu adımğa çarasızlıqtan bara. Küp oçraqlarda, alarnı suğışqa barmasalar ülem belän qurqıtıp, mäcbür itälär.
Suğışqa üz ixtiarı belän barğan balalarğa kilgändä, Becker süzlärençä, bu oçraqta da säbäplär törle bula ala. Äytik Fälästin cirlärendä balalar çınlap ta, üzlären qorban itep xis itä häm üz cirläre, xalqı öçen dip ülemgä bara. Qayber oçraqlarda isä, "üz ixtiarı" belän digän süz şik uyata. Yış qına yäşüsmer-soldatlar ölkän komandir äytkän süzlärgä ışana. Misal öçen, qayber Afrika illärendä, alar tänegezgä şuşı maynı sörtsägez sezgä berni bulmayaçaq digän äkiätlärgä ışanğan. Jo Becker:
"Balalarnıñ zurlarda şikelle qarar qılu säläte yuq. Soñğı fänni tikşerenülärdän kürengänçä, alar qararnı yıraq kiläçäkkä qaramıyça, näticälärne xisaplap tormıyça ğına qıla. Alar bik ışanuçan, şuña kürä zurlar alarnı soldat bularaq qullana."
Bu fiker belän Qıramtatar Milli Mäcles räise Mostafa Cämiloğlı da kileşä. Radiobızğa birgän äñgämäsendä ul monıñ bar ğonağı balalarnı ülemgä cibärgän zurlar östenä töşä dide:
"Zur abıylar balağa şartlatqıç tağıp cibärgän, iñ zur ğonah alar östendä. Mondıy waxşilekkä bäyä birü öçen süz taba almıym."
Jo Becker süzlärençä, soñğı berniçä yılda ğına anıñ oyışması 18dän yäşräk bulğan yäşüsmerlär tarafınnan başqarılğan 10 intihar höcüm oçrağın terkägän. Human Rights Watch oyışması balalar üzläre telägän oçraqta da, alarnı qorallı bäreleşlärgä cälep itü täcribäsenä kisken qarşılıq belderä.
ag
"Suğış däwam itkän sayın, aña balalarnıñ kübräk tartıla baruın beläbez, tik moñarçı Ğiraqta bala tarafınnan başqarılğan intihar höcüm turında işetkän yuq ide äle."
Balalarnıñ suğışta qatnaşuı ğädättän tış xäl tügel anısı. Uzğan ğasırnıñ 60-70nçe yıllarında Vietnam suğışında alar yış qına amerikannarğa qarşı suğıştı. 80nçe yıllarda Ğiraq-İran suğışında, soñraq Afrika illärendä bulğan suğışlarğa da balalar cälep itelde. Yäşüsmer intiharçılar şulay uq İzrail-Fälästin bäreleşendä qatnaştı. Äfğanstanda da berençe amerikan xärbie 14 yäşlek märgän tarafınnan atıp üterelde.
Şunısın da äytergä kiräk, bu küreneş möselman illärenä genä xas tügel. Äytik, 90nçı yıllarda İrlandiä Respublikan armiäse üz saflarına 14-16 yäşlek yegetlärne cälep itte.
Dönyağa küzläre açılıp betmägän yüşüsmerlärne ülemgä baruğa närsä etärä soñ? Bu sorawğa cawap birüe ciñel tügel. Jo Becker süzlärençä, qayber oçraqlarda, äytik, suğış näticäsendä cimerelep betkän Afrika illärendä alar bu adımğa çarasızlıqtan bara. Küp oçraqlarda, alarnı suğışqa barmasalar ülem belän qurqıtıp, mäcbür itälär.
Suğışqa üz ixtiarı belän barğan balalarğa kilgändä, Becker süzlärençä, bu oçraqta da säbäplär törle bula ala. Äytik Fälästin cirlärendä balalar çınlap ta, üzlären qorban itep xis itä häm üz cirläre, xalqı öçen dip ülemgä bara. Qayber oçraqlarda isä, "üz ixtiarı" belän digän süz şik uyata. Yış qına yäşüsmer-soldatlar ölkän komandir äytkän süzlärgä ışana. Misal öçen, qayber Afrika illärendä, alar tänegezgä şuşı maynı sörtsägez sezgä berni bulmayaçaq digän äkiätlärgä ışanğan. Jo Becker:
"Balalarnıñ zurlarda şikelle qarar qılu säläte yuq. Soñğı fänni tikşerenülärdän kürengänçä, alar qararnı yıraq kiläçäkkä qaramıyça, näticälärne xisaplap tormıyça ğına qıla. Alar bik ışanuçan, şuña kürä zurlar alarnı soldat bularaq qullana."
Bu fiker belän Qıramtatar Milli Mäcles räise Mostafa Cämiloğlı da kileşä. Radiobızğa birgän äñgämäsendä ul monıñ bar ğonağı balalarnı ülemgä cibärgän zurlar östenä töşä dide:
"Zur abıylar balağa şartlatqıç tağıp cibärgän, iñ zur ğonah alar östendä. Mondıy waxşilekkä bäyä birü öçen süz taba almıym."
Jo Becker süzlärençä, soñğı berniçä yılda ğına anıñ oyışması 18dän yäşräk bulğan yäşüsmerlär tarafınnan başqarılğan 10 intihar höcüm oçrağın terkägän. Human Rights Watch oyışması balalar üzläre telägän oçraqta da, alarnı qorallı bäreleşlärgä cälep itü täcribäsenä kisken qarşılıq belderä.
ag