Rusiäneñ bäyräm kalendarenä tağın ber bäyräm östälde. Rusiä Prezidentı ukazı nigezendä 4 noyäber xalıqlar berdämlege köne bulıp iğlan itelde. Tatarstanda da bu comğa yal köne buldı. Aldan bilgelängän plan buyınça, sotsial' yärdäm oyışmaları balalar yortları, internatlar, qartlar yortları faydasına konkret ğämällär eşlände. Xalıq berdämlege köne üze tarixi häm säyäsi patriotik çara bulsa da, Tatarstanda ütkärelgän ğämällär nigezdä gumanitar häm xäyriä çaraları formasında ütkärelde. Xalıqlar berdämlege könenä bağışlanğan räsmi cıyılış Kaçalov isemendäge rus akademiä teatrı binasında oyıştırıldı.
Bäyräm ütkärügä xalıqnı cälep itär öçen Qazanda oyıştırılğan “Bez” yäşlär oyışması yañğırawıqlı belderülär yasadı. Bu oyışmanıñ liderı Artur Şihapov bu könne yäşlärne häm barlıq xalıqnı bäyräm itügä cälep itärgä tırıştı. İrtädän kiçkä qädär “Bez” xäräkäte wäkilläre timer yul vokzalı yanında “Bez härkemgä şat” aksiäsen ütkärde. Şähärgä qunaqqa kilgän härkemne çäk – çäk belän sıylap, bäyräm istälege itep otkrıtkalar büläk itü, “Bez ber il” digän konsert quyu, Mullanur Vaxitov häykäle yanında miting oyıştırıluı häm ğädäti bulmağan duslıq äylän bäylän biüen tezep, Bawman uramı buylap matbuğat yortına qädär uzdılar. Yaña ğına tözelgän Peterburg uramında “Çäçäklär qoraldan äybäträk” digän çara oyıştırıldı. Anda Peterburg ürnägendä quyılğan çuyın tuplarnıñ köpşälärenä çäçäklär tutırıldı.
Tübän Qamada xalıqlar duslığı digän tramvay keşelärne buşlay häm muzıka yañğıratıp şähär buylap yörtte. Çistay häm Çallı şähärlärendä, şul uq “Bez” xäräkäte bäyräm konsertları oyıştırdı. Yäşel Üzändä isä, berdämlek köne xörmätenä kügärçennärne oçırdılar. “Watanım Tatarstan” gäzitendä kürsätelgänçä, “Bez” saflarında 400 keşe bar. 4 noyäber könne menä şuşı 400 keşelek xäräkät böten respublikanıñ säyäsi tösmeren bilgelärgä tırıştı häm administrativ resurs yärdämendä bu bäyräm tiräsendä menä şundıy reklama şaw – şuları kütärelde.
Bu berençe tapqır ütkärelä torğan bäyrämneñ däräcäsen kürsätergä, anıñ mäğnäsen añlatırğa tırışu bulsa, täre yörtü traditsiäse elegräk ğädätkä kergän. Comğa könne Kirmänneñ Blagoveçenie soborı yanında 3 meñläp provoslav dine totuçılar cıyıldı. Alar xac yörüe öçen tärelär, ikonalar totıp, Kreml' uramı buylap Loboçevskiy uramına qädär bardılar, annarı zur Qızıl uramında Xrestovozvijenskiy çirkäwenä bardılar. Bara- bara uramnar buylap täre yörtü çarasında qatnaşuçılar sanı 8 meñgä citte.
Şulay itep, elek 7 noyäberdä partiä komitetları oyıştırğan qızıl älämle demonstrantlar İrek mäydanındağı Lenin häykälennän ütsälär, xäzer Qazan Kirmänennän tämäke fabrikası yanındağı çirkäwgä xac yöreşe oyıştırıldı. Möselmannar isä bu könne ğaetneñ ikençe könen bäyräm ittelär. Ä räsmi dairälärdä, abruylı citäkçelär ber – bersenä matur otkrıtkalar, qotlaw käğäzläre cibärälär. Bu täbrik süzläre 1992 yılda qabul itelgän Tatarstan konstitutsiäse uñayınnan icat itelgän. Qazanda bäyrämnär küp häm alar törle, alarnıñ bersen dä onıtıp qaldırmasqa tırıştılar.
Axırda xäzergä kiñ cämäğätçelekkä mäğlüm bulmağan ber xäbär. 3 noyäberdä Tübän Novgorodta töbäklärdän Rusiä ictimaği palatasına wäkillär sayladılar. Tatarstan xatın - qızları oyışmasınıñ wäkile Roza Tufetullova Mäskäwgä ictimaği palatağa İdel buyı okrugınnan 10 wäkilneñ berse bulıp baraçaq. Matbuğatta Tübän Novgorodqa kemnär baru häm anda kemnärneñ saylanuı turında comğa köngä qädär bernindi mäğlümat ta taratılmadı.
Gölnaz Şäyxetdinova
