Fransiädä 11 tön däwam itkän çualışlarda düşämbegä qarşı töndä berençe atışular yañğıradı. Yarsığan üsmerlärne tıyarğa tırışqan politsiä köçlärenä bilgesez keşelär üt açqan. Parij könyağındağı Esson bistäseneñ politsiä başlığı Bernard Franio "politsiäneñ yaxşı eş itüenä kürä genä bu töndä qaza bulmıy qaldı, 20läp keşe yaralandı, şöker, barısı da awır tügel, läkin alarğa ut açtılar" dide.
Parij tiräsendä başlanğan çualışlar ilneñ başqa şähärlärenä taraldı. Ul arada 10 kön buyına ildä tärtip urnaştıra almağan xakimiätlärgä basım köçäyä. Düşämbedä politsiäneñ maxsus bülege xökümätne komendant säğäte kertergä, yärdämgä ğäskär çaqırırğa täqdim itte. ransiäneñ ber ere şirkäte çualışlar ilneñ iqtisadına zıyan kiterergä mömkin dip belderde. Şuşı wazğiättä Fransiä prezidentı Jacques Chirac tärtip bozuçılarğa qarşı qırıs çaralar kürergä çaqırdı. "Üz-ara ixtiram, ğädellek, härkemgä tigez mömkinleklär bulmıy torıp bez alğa bara almıybız, bu yünäleştä eşebezne däwam itäçäkbez. Ämmä xäzerge şartlarda iñ möxime – tärtip urnaştıru", di Fransiä prezidentı.
Çualışlar nigezdä Tönyaq häm Könbatış Afrikadan kilüçe möhacirlär yäşägän bisätälärdä küzätelä. Farda radiosınıñ Parijdağı xäbärçese Mirali Xösäyeni süzlärençä, bu immigrantlar üzlären kimsetelgän itep xis itä: "alarnıñ cämğiätkä yaraqlaşu probleması bar. Yaña buın immigrantlar, alar inde Fransiädä tuğan, Fransiä watandaşları, üzlärenä başqalar belän tigez xoquqlar taläp itä. Fransiä aq keşelär öçen genä buludan tuqtarğa tieş di alar."
1950-60 yıllarda Fransiägä eş ezläp kilgän mohacirlär ğädättä zur şähär çitendäge bistälärdä töplängän. Ul çaqta alarnıñ sanı cirle fransuzlar belän tigez bulğan. Läkin yıllar ütkän sayın bu tigezlek bozılğan: immigrant ğailälärdä balalar kübräk tuğan, fransuzlar bu bistälärdän küçenep kitä başlağan. Näticädä şundıy "getto"lar barlqqa kilgän. Taşlandıq yortlarda qısılıp yäşägän immigrant bistäläre. Alar arasında eşçsezlek ildäge belän çağıştırğanda 2-3 tapqır zurraq, kerem, kirsençä, 40%qa tübänräk.
Şul uq waqıtta bu töbäklärdä yäşäwçelärneñ kübese uram çualışlarına qarşı. Çönki kibetlärneñ häm başqa xezmät urınnarınıñ cimrelüe alarnıñ tormışın tağı da awırayta.
Fransiäneñ İslam oyışmaları Berlege çualışlarğa qarşı fätwa çığardı. Qör''än häm Möxämmät piğämbärgä tayanıp yasağan belderüendä bu berlek uramda milek cimerülärgä kisken tänqit belderde.
ag
Parij tiräsendä başlanğan çualışlar ilneñ başqa şähärlärenä taraldı. Ul arada 10 kön buyına ildä tärtip urnaştıra almağan xakimiätlärgä basım köçäyä. Düşämbedä politsiäneñ maxsus bülege xökümätne komendant säğäte kertergä, yärdämgä ğäskär çaqırırğa täqdim itte. ransiäneñ ber ere şirkäte çualışlar ilneñ iqtisadına zıyan kiterergä mömkin dip belderde. Şuşı wazğiättä Fransiä prezidentı Jacques Chirac tärtip bozuçılarğa qarşı qırıs çaralar kürergä çaqırdı. "Üz-ara ixtiram, ğädellek, härkemgä tigez mömkinleklär bulmıy torıp bez alğa bara almıybız, bu yünäleştä eşebezne däwam itäçäkbez. Ämmä xäzerge şartlarda iñ möxime – tärtip urnaştıru", di Fransiä prezidentı.
Çualışlar nigezdä Tönyaq häm Könbatış Afrikadan kilüçe möhacirlär yäşägän bisätälärdä küzätelä. Farda radiosınıñ Parijdağı xäbärçese Mirali Xösäyeni süzlärençä, bu immigrantlar üzlären kimsetelgän itep xis itä: "alarnıñ cämğiätkä yaraqlaşu probleması bar. Yaña buın immigrantlar, alar inde Fransiädä tuğan, Fransiä watandaşları, üzlärenä başqalar belän tigez xoquqlar taläp itä. Fransiä aq keşelär öçen genä buludan tuqtarğa tieş di alar."
1950-60 yıllarda Fransiägä eş ezläp kilgän mohacirlär ğädättä zur şähär çitendäge bistälärdä töplängän. Ul çaqta alarnıñ sanı cirle fransuzlar belän tigez bulğan. Läkin yıllar ütkän sayın bu tigezlek bozılğan: immigrant ğailälärdä balalar kübräk tuğan, fransuzlar bu bistälärdän küçenep kitä başlağan. Näticädä şundıy "getto"lar barlqqa kilgän. Taşlandıq yortlarda qısılıp yäşägän immigrant bistäläre. Alar arasında eşçsezlek ildäge belän çağıştırğanda 2-3 tapqır zurraq, kerem, kirsençä, 40%qa tübänräk.
Şul uq waqıtta bu töbäklärdä yäşäwçelärneñ kübese uram çualışlarına qarşı. Çönki kibetlärneñ häm başqa xezmät urınnarınıñ cimrelüe alarnıñ tormışın tağı da awırayta.
Fransiäneñ İslam oyışmaları Berlege çualışlarğa qarşı fätwa çığardı. Qör''än häm Möxämmät piğämbärgä tayanıp yasağan belderüendä bu berlek uramda milek cimerülärgä kisken tänqit belderde.
ag