“Tatneft'”neñ Kaliningradta üz terminalı bulu mömkinlege şik astında qaldı. Xäterläsägez, 2004 yılnıñ aprelendä Kaliningradnıñ Svetlıy şähärendä “Tatneft'c”neñ üz terminalı bulaçaq, ä anı tözü eşlären oyışmanıñ keçe kompaniäse “Baltaneft'” başqaraçaq ikänlege mäğlüm bulğan ide. Terminal yılına 900 tonna neft’ eşkärterlek yegärlektä bulası turında da söylände. Eş başlandı, tözeleş 2006 yılğa tögällänergä dä tieş ide inde. Tik menä bu könnärdä cirle xalıq şähärdä terminal tözügä qarşı çıqqan. Kaliningrad gubernatorı Georgiy Boos, xalıq mänfägat'lären iskä alıp, tözeleş eşlären waqıtlıça tuqtatıp torırğa färman birde. Xäzer anda terminal tözeleşeneñ äylänä-tir- moxitkä häm xalıq sälämätlegenä niçek tä'sir itäçägen tikşerälär. Döres, tözeleş başlanğançı “Tatneft'”neñ general' direktorı Şäfäğät Täxävetdinov bulaçaq obyekt böten tikşerülärne uzdı, ekologik ekspertiza anıñ zıyanı yuq digän bäya birde, şunlıqtan terminal tözeleşendä qarşılıq kilep çıqmasqa tieş digän ide. Ämma xalıqnı bu ğına tınıçlandırmağan, küräseñ. “Baltaneft'” yabıq aksionerlık cämğiäte general' direktorı Anatoliy Pafenyuk äytüençä, xäzer tözeleşkä iltüçe yulda yök transportı xäräkäte tuqtatılıp, anda militsiä postı buldırılğan. Oyışma tözeleş mäydanında qabul itü punktı açıp, xalıqqa añlatu eşläre alıp barırğa cıyına.
Bu “Tatneft'”neñ berençe qarşılığı ğına tügel inde. Berniqädär waqıt elek “Tatneft'” Törkiäneñ “Tupras” neft' eşkärtü kompaniäsen satıp alırğa cıyınğan ide. Yılına 24 million tonna neft' eşkärtüçe kompaniäne “Tatneft'” satıp ala almadı, ul waqıtta “Tupras”nıñ ber zavodı eşçeläre tender döres oyıştırılmadı dip xätta eştän dä tuqtağan idelär.
Bez bu waqiğağa qarata fikeren belü maqsatınnan “AQM” informatsiä agentlılığınıñ Tatarstandağı üz xäbärçese Änwär Malikovka möräcäğät ittek. “Min bu situatsiäne küptän küzätep baram. Berwaqıt “Tatneft'”neñ general' direktorı Täxävetdinovtan anıñ bu xaqta närsä uylawı turında da qızıqsınğan idem. Ul protestnıñ çın säbäplären açmadı.”Ekologik ekspertiza buldı, proyektnı tormışqa aşıru öçen bernindi dä formal' qarşılıqlar yuq” – dip cawap birde. Minemçä, ul başqa säbäplärne dä äyter ide,ämma yaxşı citäkçe genä tügel, ä säyäsätçe dä bularaq däşmi qaldı. Min bu terminal kemgäder bik qomaçawlıy dip uylıym, ämma ğadi xalıqnıñ monda eşe yuq. Rusiädä tözeleş tuqtatırlıq ictimaği xäräkät bardır dip uylamıym. Bu proekt kemneñder iqtisadıy qızıqsınularına qağıla. Monda çit il köçläre rol' uynıy, minemçä, mäsälän, Baltıyk yaqlarınıqı. Alarğa bu terminal konkurent bulaçaq. “Tatneft'”neñ Rusiädäge konkurentlarınıñ da moña qatnaşı bulırğa mömkin. Älegä bu xaqta faktlar yuq, bulsa bez beler idek” – dide ul.
Fikeren belü maqsatınnan bez şulay uq “Tatneft'” oyışmasınıñ cämäğätçelek belän eşläw bülege citäkçese Röstäm Rafikov belän dä elemtägä çıqqan idek. Ämma ul: “Anda eş tuqtatılmadı, tanış tügel keşelärgä min berni dä söylämim”, -- dip kommentariy birüdän baş tarttı.
Menä şulay itep, Tatarstan cirendä tabılıp, federal' üzäk tarafınnan zur öleşe kimetelgän neft'ne çitkä cibärü eşendä kötelmägän qıyınlıqqa da kilep çığa. Xäzerge zamanda iqtisadıy mänfägat' häm säyäsät dönyanıñ teläsä qaysı öleşendä macaralarğa säbäp bula. Zur däwlätlär genä tügel, Tatarstan yazmışı da şul cir mayına bäylängän ikän.
Gölnara Sabirova
