Tsunami fäciğäseneñ küläme aqrınlap bilgele buldı .Başta xalıqara mätbuğatta Hind Okeanı tiräsendäge illärdä ber niçä keşe ülgän digän xabärlär genä buldı. Ämma fäcigädän soñ ber ike kön ütü belän häläk buluçlar sanı da arta başladı. Dönya, televidiniä ekrannarında qotoçqıç zur dulqınnın avıllarnı , qunaq yortların , turist häm cirle xalıqnı yotuın, österäp alıp kitüen kürep şok buldı. Ülgän ,yuğalğan keşelärneñ töğäl sanı ber qayçan da belenmiäçäk.Ämma 231meñ 127 keşe ülde digän san älege waqıtta kiñ qullanıla. İndoneziäneñ Aceh täbäge dingez astındağı zilzilä häm şunnan soñ xasıyl bulğan tsunamidän in küp zian kürgän urın buldı.
Millionnarça keşe yaqınnarın yuğalttı, öysez yortsız qaldı, baqça, xäyvannarı yuq buldı , in yamanı ömdelären yuğalttı .Bangkokta BMO täräqiät programmasınıñ ölkän räsmie Hakan Bjorkman radiobızğa tsunamineñ täsire äle dä sizelä dide
Xalıq äle dä ruxi yaralar belän azaplana, alarnıñ tözälüe öçen küp waqıt kiräk, keşelär bigräk tä yaqınnarı häm ğailä äğzaların yuğaltuçılar äle dä şok xälendä
Hindistan Mental Sälämätlek ,Nevrologie İnstitutı xezmätkäre Dr Sekar yäşäp qalğannarnıñ 90% psixologik yaqtan äle dä tsunami täsirendä. İn kimendä 40% mental stress astında dip söyli. Srilankada BMO Täräqiät programması tarafınnan äzerlängän xisap küp kenä sotsial problemalarğa işarä itä. İr at arasında alkogol istiğmalı artqan , eşkä,mäktäpkä barmau prosentları bik yuğarı BMO nıñ Srilanka öçen täräqiät programması direktorınıñ urınbasarı Sanaka Samarasinha Azatlıqqa bolay dip söyläde:
Çınbarlıq şul ki xalıqnıñ sıyınu urınnarında yäşäwe , kereme bulmawı , çittän kilgän yardämnän bağlı buluı sotsial problemalarğa alıp bara.
Tsunami 13 ilgä bik zur zarar kiterde. 1million 800meñ keşe yortsız qaldı.Älegäçä alarnıñ bik keçkenä öleşe genä üz öyenä qauştı , küpçelek nindider waqıtlı urınnarda yäşi. Öydä köç qullanu arta bara. Tsunami waqıtında ir atqa qarağanda xatın qız kübräk häläk buldı.Çönki xatın qıznıñ kübese öylärendä yaqınlaşqan fäciğädän bixäbär ide.Tol qalğan irlär depressiädä , ğailälären qarıy almıy. İndoneziäneñ Aceh töbägendä ülgännärnerneñ öçtän ber öeleşe bala-çağa. Sotsial ığı-zığınıñ ber säbäbe xislärgä birelmi genä äytkändä küp itep birelgän xalıqara häm cirle yardäm. Xalıqara cämäğätçelekneñ ber qayçan da tabiğıy fäcigägä şundıy küp yardäm birgäne yuq ide, 11yarım milliard dollar-bu rekord summa bulıp tora Ämma Samarasinha Srilanladağı wazğiätne bolay dip añlattı: Tsunamidän soñ ilgä bik küp aqça ağıldı, här kem tsunamidän zarar kürüçülärgä bulışlıq kürsätergä tırıştı.Ämma ildä sonğı 10-15, 20yılda qorallı konflikt näticäsendä öysez, yortsız qaluçılarğa iqtibar bulmağan ide.Näticädä cirle maxallälär arasında köndäşleklär tudı, tsunami qorbannarı ''altın dulqın''nan faydalanuçlar dip tamğalandı. Tailandta Hakan Björkman cirle xökümätlärneñ strukturası säbäple ozın möddätle rekonstruksiä eşläre totqarlana dip äytä.Tailandta cir xucalığı turındağı bäxäslär başqa ber problema bulıp tora.Tailand turizmnnan kergän yaqınça ber milliard dolar kerem yuğaltıp iqtisadi yaqtan zur zian kürde .Srilankada finans mäsäläse problema bulmasa da kiräkle 35meñ yaña yortnıñ 3meñe genä tözelä alğan. Xastaxanä, mäktäp kebek binalarğa berençel ähämiät birelä ä toraq öçen ildä tözü materialı häm hönärle eşçelär citmi.İndoneziädä ber yıl elek 110meñ yortnıñ yuq bulğan Aceh töbägendä optimizm xökem sörä anda yañadan tözekländerü 200meñ keşene xezmät urını belän tämin itäçäk dip äytelä färidä xämit
Xalıq äle dä ruxi yaralar belän azaplana, alarnıñ tözälüe öçen küp waqıt kiräk, keşelär bigräk tä yaqınnarı häm ğailä äğzaların yuğaltuçılar äle dä şok xälendä
Hindistan Mental Sälämätlek ,Nevrologie İnstitutı xezmätkäre Dr Sekar yäşäp qalğannarnıñ 90% psixologik yaqtan äle dä tsunami täsirendä. İn kimendä 40% mental stress astında dip söyli. Srilankada BMO Täräqiät programması tarafınnan äzerlängän xisap küp kenä sotsial problemalarğa işarä itä. İr at arasında alkogol istiğmalı artqan , eşkä,mäktäpkä barmau prosentları bik yuğarı BMO nıñ Srilanka öçen täräqiät programması direktorınıñ urınbasarı Sanaka Samarasinha Azatlıqqa bolay dip söyläde:
Çınbarlıq şul ki xalıqnıñ sıyınu urınnarında yäşäwe , kereme bulmawı , çittän kilgän yardämnän bağlı buluı sotsial problemalarğa alıp bara.
Tsunami 13 ilgä bik zur zarar kiterde. 1million 800meñ keşe yortsız qaldı.Älegäçä alarnıñ bik keçkenä öleşe genä üz öyenä qauştı , küpçelek nindider waqıtlı urınnarda yäşi. Öydä köç qullanu arta bara. Tsunami waqıtında ir atqa qarağanda xatın qız kübräk häläk buldı.Çönki xatın qıznıñ kübese öylärendä yaqınlaşqan fäciğädän bixäbär ide.Tol qalğan irlär depressiädä , ğailälären qarıy almıy. İndoneziäneñ Aceh töbägendä ülgännärnerneñ öçtän ber öeleşe bala-çağa. Sotsial ığı-zığınıñ ber säbäbe xislärgä birelmi genä äytkändä küp itep birelgän xalıqara häm cirle yardäm. Xalıqara cämäğätçelekneñ ber qayçan da tabiğıy fäcigägä şundıy küp yardäm birgäne yuq ide, 11yarım milliard dollar-bu rekord summa bulıp tora Ämma Samarasinha Srilanladağı wazğiätne bolay dip añlattı: Tsunamidän soñ ilgä bik küp aqça ağıldı, här kem tsunamidän zarar kürüçülärgä bulışlıq kürsätergä tırıştı.Ämma ildä sonğı 10-15, 20yılda qorallı konflikt näticäsendä öysez, yortsız qaluçılarğa iqtibar bulmağan ide.Näticädä cirle maxallälär arasında köndäşleklär tudı, tsunami qorbannarı ''altın dulqın''nan faydalanuçlar dip tamğalandı. Tailandta Hakan Björkman cirle xökümätlärneñ strukturası säbäple ozın möddätle rekonstruksiä eşläre totqarlana dip äytä.Tailandta cir xucalığı turındağı bäxäslär başqa ber problema bulıp tora.Tailand turizmnnan kergän yaqınça ber milliard dolar kerem yuğaltıp iqtisadi yaqtan zur zian kürde .Srilankada finans mäsäläse problema bulmasa da kiräkle 35meñ yaña yortnıñ 3meñe genä tözelä alğan. Xastaxanä, mäktäp kebek binalarğa berençel ähämiät birelä ä toraq öçen ildä tözü materialı häm hönärle eşçelär citmi.İndoneziädä ber yıl elek 110meñ yortnıñ yuq bulğan Aceh töbägendä optimizm xökem sörä anda yañadan tözekländerü 200meñ keşene xezmät urını belän tämin itäçäk dip äytelä färidä xämit