Accessibility links

Кайнар хәбәр

Çeçnädäge säyer çir säbäbe: suğış şawqımımı, ällä yaña qoral sınawımı?


Çeçnädä berniçä distä keşe arasında cäyelgän säyer çir tabiğäte haman da açıqlanmıy kilä. Respublikanıñ Çelkovskaya rayonında nigezdä yäşüsmer qızlar arasında şul zäxmät ike atna elek kürenä başlağan ide, şunnan soñ alarnıñ zur öleşe inde xastaxanädän çıqtı, ämma çirneñ tabiğäte nindi, belgeçlär bu xaqta haman da urtaq fikergä kilä almıy.

Çeçnäneñ sälämätlek saqlaw ministrı urınbasarı Soltan Alimxaciev süzlärenä qarağanda, Groznıydağı balalar xastaxanäsendä bügenge köndä şul säyer çirdän intekkän 12 yäşüsmer genä qalğan, qalğannarı inde kire öylärenä cibärelgän. Ä menä zäxmätkä närsä säbäp bulğan, belgeçlär bu xaqta äle haman da bäxäsläşä. Älegä ike törle faraz bar, berençese, bu ruxi tetränüneñ ber çağılışı digän qaraş bulsa, ikençese, yäşüsmerlär moxitne ağulaw säbäple çirli başlağan digäne.

Berençe qaraşnı Rusiäneñ baş psixiatrı, Serbski institutı mödire Tatyana Dmitrieva da yaqlıy, anıñ fikerençä, çir Çeçnäneñ soñğı yıllarda inde ike märtäbä suğış kiçerüenä bäyle, ul andağı keşelärneñ daimi ruxi basım, ruxi tetränülär kiçerüennän kilä. Dmitrieva, näq şundıy uq oçraqlar 1988-nçe yılda Ärmänstannıñ Spitak şähärendä bulğan cir teträwdän soñ da, 2001-neñ sintäbrendäge terror höcümnärennän soñ dä terkälgän ide, dip belderä.

Läkin ber genä belgeç tä, nigä suğışqa bäyle şuşı çir bar respublikada tügel, ä ayırım ber töbäktä genä çıqqan digän sorawğa cawap birä almıy. Ä inde çirneñ ni öçen nigezdä yäşüsmer qızlarğa yoğuın Tatyana Dmitrieva, yäş xatın-qız bik ciñel şawqımğa birelüe belän añlata. Läkin Çelkovskaya rayonında yäşäwçelär mondıy añlatmalarnı kire qağa, awırğan qızlar arasınnan berseneñ änise Sacidä Batayeva:

"Min bu diagnoz belen kileşmim. Başqalar da kileşmi. Niçek alar barısı da ber awıru belän beryulı häm berwaqıtta çirli başlağan?", digän soraw quya qızı zähmätkä duçar bulğan Sacidä Batayeva häm uz farazın belderä:

"Kürgännän bez beläbez - alar, yäğni federal köçlär, Çeçnädä törle qorallar sınıy. Älege säyer çirgä menä şul säbäp tügel mikän? Suğış biredä bügengä qädär däwam itä, xakimiat anı inde tämamlandı dip beldersä dä", di Batayeva.

Berük waqıtta ul ruxi tetränü ixtimalın da kire qaqmıy, ämma çirne barı tik şunıñ belän genä añlatu döres tügel dip belderä.

Kürşe Dağstanda ütkärelgän meditsina analizları, cir yoqqan qayber qızlarnıñ qanında etilenglikol buluın açıqlağan ide. Üze genä şaqtıy ağulı bu matdä ğädättä maşinalar öçen citeşterelgän antifrizda qullanıla. Dağstandağı tabiblar, ul qızlar tänenä eçär su aşa ütep kerä ala digän faraz belderä.

Federallarğa qarşı köräş alıp barğan çeçän qarşılığı, zäxmät artında Rusiäneñ Çeçnädä yaña tör qoral sınawı yata digän ğäyepläw belän çığa. Bügen inde telgä alınğan Äxmät Zakayev atna başında, minem bu mäs''älädä imanım kamil dip äytkän ide. Xäzer ul Ximik qorallarnı tıyu oyışmasına möräcäğät itep, anıñ Çeçnädä bäysez xalıqara tikşerü ütkärüen teli.

Kärim Kamal
XS
SM
MD
LG