Sloveniä belän Xorvatiä arasında çik buyında urnaşqan Macelj awılında atlı politsiä kizügä äzerlänä. Bügen tön urtasında Sloveniä Şengen kilñlegenä kergännän soñ bu awıl Şengen kiñlegeneñ çigenä äylänä, anda tikşerü köçäyteläçäk. Ä menä Şengen illäreneñ eçke çiklärendä, kiresençä, tikşerü urınnarı, tamojnyalar yuqqa çığarıla.
Şengen kileşüe ğämälgä kergännän birle bu kiñlekneñ iñ zur kiñäyüe bulaçaq. Yewropa Berlege öçen bu zur tantana – "timer pärdä" çorınıñ soñğı qaldıqlarınnan arınu.
"Minemçä, bäyräm itü öçen säbäp bar. 80 million çaması keşe, Yewropa Berlege watandaşları, nixayät, baqşalar şikelle, irekle xäräkät itü mömkinlegen alaçaq - berlekneñ ber ilennän ikençesenä pasport kürsätmiçä, çirat tormıyça, tikşerü ütmiçä yöri alaçaq. Bu älbättä xäräkät ireklegen, turizmnı xättä törle illärdäge keşelärneñ üz-ara aralaşuın arttıraçaq" di Yewropa Berlegeneñ Yustitsiä komissarı wäkile Roscam Abbing.
Moña qädär Şengen kiñlegenä 15 il kerä ide. İrtägädän başlap alarğa tağın 9 il quşıla: Çexiä, Macarstan, Slovakiä, Sloveniä, Polşa, Latviä, Litva, Estoniä häm Malta.
Kiläçäktä şuşı 24 il buylap irekle xäräkät itü mömkinlege bulaçaq – cir öste, su häm hawa yullarında. Hawa alannarında tikşerüne mart ayında beterü küzdä totıla.
Yaña tärtip eşquarlar öçen genä tügel, turistlar öçen dä küp närsäne ciñeläytäçäk. Qäğäz eşläre kimi, turistlar ber viza belän bar Yewropa buylap säyäxät itä alaçaq.
Ämmä irekle xäräkät – turistlar öçen genä tügel, cinäyätçelär öçen dä irekle bulaçaq. Çiklärne beterü cinäyätçelekneñ artuına kiteräçäk digän şöbxälär bar. Europol başlığı Max-Peter Ratzel alay uylamıy.
"Bez tikşerülär ütkärdek. Cinäyätçelekne bernindi çiklär tä tuqtata almıy. Timer pärdä işelgännän soñ cinäyätçelär 90-nçı yıllarda könçığıştan könbatışqa ağıldı. Läkin şul uq waqıtta alar könbatıştan könçığışqa da ağıldı. Yağni bu yaña wazğiät Yewropada cinäyätçelek torışın ällä ni üzgärtmiäçäk" dide Europol başlığı.
Kem öçender ciñeläyä, kem öçender – kiresençä. Macelj awılı şikelle Şengennıñ tışqı çigenä äylängän urınnarda tikşerülär köçäytelä. Ul çikne ütüçelär xäzer Şengen kiñlegenä kerü säbäple, viza ğına tügel, ä citärlek aqçası häm iminiäte buluın isbatlarğa tieş bualaçaq.
Şengen kiñlegenä yaña äğzalar quşılu uñayınnan tantana çaraları bügen tön urtasında başlana. Çik buyındağı elekke tikşerü urınnarında ütäçäk, "Çiklär belän xuçlaşu" dip atalğan bu çaralarda Yewropa illärneñ citäkçelär dä qatnaşa.