Accessibility links

Кайнар хәбәр

AQŞ iqtisadına işelü yanıymı?


AQŞ finans ministrı Henry Paulson
AQŞ finans ministrı Henry Paulson

AQŞ iqtisadında töşenkelek başlana digän şöbxälär sürätendä, dönyanıñ qimmätle qäğäz bazarlarında soñğı ike köndä bäyälär töşü küzätelde. Düşämbedä Yewropa bazarlarında bäyälär 2001 yıl 11 sentäber höcümnärennän soñ iñ tübän däräcäğä töşte. Şundıy uq, işelü Aziä bazarlarında da küzätelde. Sişämbedä Quşma Ştatlarnıñ üzäk bankı şuşı töşenkelekkä qarşı çara bularaq, banknıñ töp kredit protsentın 0.75%-qa kimette.


Quşma Ştatlarnıñ üzendä düşämbe – yal köne, Martin Luther King köne ide. Yewropa bazarlarında soñğı berniçä yılda bulmağan işelü küzätelde, ilenä qarap, 5-7%-qa qädär. Şuşı dulqın sişämbedä Aziä illärenä barıp citte. Yaponiä, Hong-Kong, Qıtay, Könyaq Korea bazarları 4%-qa kimede. Hindstanda töp kürsätkeç kinät 10 protsentqa töşkännän soñ, säwdäne xättä tuqtatıp torırğa mäcbür buldılar.

Bu işelülärneñ töp säbäbe – Quşma Ştarlar iqtisadındağı töşenkelek dip sanala. Düşämbedä ilneñ üzäk bankı wazifasın başqaruçı Federal Reserv sistemı, şuşı töşenkelekkä qarşı çara bularaq, şaqtıy kisken adımğa barırğa qarar itte - banknıñ töp kredit protsentın beryulı 0.75%-qa kimetep, 3,5%-qa qaldırdı.

"Minemçä, bu adım ilgä häm bar dönyağa üzäk banknıñ bazarda tuğan wazğiätkä qarap, citez xäräkät itä aluın kürsätä, bu ışanıç tudırırğa tieş" dide finans ministrı Henry Paulson.

Qayber belgeçlär, Quşma Ştatlardağı bu töşenkelekneñ tamırları ipoteka krizisiına bäyle, dip sanıy. Zamanında millionlağan keşe toraq alu öçen kreditlar alğan, läkin yuğarı protsentların tüli almıy.

Comğa könne amerikan prezidentı George Bush, şuşı wazğiätne yaxşırtu yullarınıñ berse bularaq, 150 milliard dollar külämendä salım taşlamaları planın iğlan itte.

Läkin bazar bu çarağa ışanmadı, küräseñ, citärlek tügel dip tapqan.

Küp kenä belgeçlär Quşma Ştatlar iqtisadınıñ xäzerge xäle bik möşkel digän fikerdä.

"İnvestorlar şunı añlarğa tieş, eş ipoteka yä kreditlarda ğına tügel. Bu zur burıçlar krizisı, här tarmaqta, xättä xökümät däräcäsendä. Bezneñçä, bu äle başlana ğına, häm bik tirän işelügä kiteräçäk, bälki 1929 yılda bulğan şikelle" di Hong Kongtağı finans şirkäte belgeçe Martin Hennecke.

Üzäk bank iğlan itkän bügenge adım wazğiätne yaxşırta alırmı?

"Bu adımnıñ ber qısqa waqıt öçen faydası bulaçaq. Läkin zäğif iqtisad digän töp mäsälä urınında qala" di Londondağı Capital Economics belgeçe Jonathan Loynes.

Quşma Ştalar üzäk bankı kürgän çaranıñ näticäse bulırmı, älegä äytü qıyın. Sişämbedä New York birjasında töşenkelek belän açıldı.
XS
SM
MD
LG