Accessibility links

Кайнар хәбәр

11 sintäbr dähşäten oyıştıruda şiklänelgännärne xökem kötä


Guantanamodağı utırış zalı
Guantanamodağı utırış zalı

Quşma Ştatlarnıñ saqlanu ministrlığı 11 sintäbr höcümnären oyıştıruda qatnaşqan dip sanalğan 6 keşene räsmi töstä üterü häm fetnä qoruda ğäyepläp çıqtı. Şuşı 6 zat bügenge köndä Guantanamodağı totqın üzägendä totıla, häm alar xäzer, ğäyepläwlär räsmi belderelgännän soñ, maxsus xärbi xäyät tarafınnan xökem iteläçäk.

Ägär dä ğäyepläre isbatlansa, şuşı 6 keşe ülem cäzasına xökem itelä ala.

11 sintäbr höcümnären oyıştıruda turıdan-turı qatnaşu ğäyepläwen mäxkämä berençe märtäbä qarıy. Älegä qädär yıllar buyı barı tik New York häm Washingtonda bulğan şul dähşätle waqiğälärne häm Guantanamoda totılğan qayber zatlarnıñ moña bäyle buluı ğına tikşerelgän ide.

Quşma Ştatlarnıñ saqlanu ministrlığındağı matbuğat oçraşuında xoquq belgeçe bulğan general Thomas Hartmann tikşerü eşläreneñ tämamlanuın äytep, şuşı 6 keşegä qarşı çığarılğan ğäyepläw äl-Qaidä törkemeneñ Quşma Ştatlarğa qarşı höcümnären aldan uq häm bik centekläp äzerläwen kürsätä, dip belderde.

Xälid Şäyex Möxämmät, 2003 yılda Pakstanda totılğannan soñ
Hartmann süzlärenä qarağanda, şul oyıştıru eşläre artında töp başqaruçı bulıp küwäytle Xälid Şäyex Möxämmät torğan. Näq menä ul äle 1996-nçı yılda üzeneñ şul planı belän Usama bin Ladenğa möräçäğät itä, tegese fatixasın birep, aqçalata yardäm dä kürsätkäç, bar äzerlek eşlärenä, Äfğanstan häm Pakstanda uzğan künegülärgä citäkçelek itä, di general Hartmann, Xälid Şäyex Möxämmätneñ öleşe xaqında.

11 sintäbr höcümnären oyıştıruda ğäyeplängän şuşı 6 keşe çığışı belän törle illärdän bulsa da, alar barısı da ğäräp däwlätlärennän - Yämän, Söğüd Ğäräbstanı, Farsı qultığınnan.

General Hartmann, ğäyeplänüçelärne xökem itäçäk xäyät, maxsus xärbi komissiä üz eşen Quşma Ştatlardağı sivil mäxkämälärneñ xoquqi prinsiplarına nigezlänäçäk, ğäyeplängännärgä möğämälä xärbi tribunalğa eläkkän amerikan ğäskärienä kürsätelgän tösle bulaçaq, di.

Ämma moña ışanıp betmäwçelär dä bar. Keşe xoquqların yaqlawçı oyışmalar fikerençä, xärbi mäxkämälärdä ğäyeplängännärneñ xoquqların yaqlaw öçen tieşle şartlar buldırıla almıy. Misal öçen, alarnıñ advokatları fäqät xärbilär arasınnan ğına häm xärbilärneñ üzläre tarafınnan ğına bilgelänä.

Şuña da bu oçraqta eşneñ bäysez mäxkämä tarafınnan qaraluı xaqında süz alıp barıp bulmıy, dip isäpli misal öçen Rob Freer, Amnesty İnternational oyışmasındağı amerikan belgeçe.

Moñardan tış, ğäyepläw eşenä kertelgän qayber dälillärneñ basım, xätta cäfalaw aşa alınuı mäğlüm, amerikan räsmiläre üzläre, Xälid Şäyex Möxämmätkä qarata qayber şundıy şikle çaralar kürelüen tanığan ide.

Xoquq yaqlawçılar, andıy ısul belän alınğan şahadät mäxkämädä ğäyepne isbatlawçı dälil bularaq qullanıla almıy, bu xalıqara xoquq normaların bozu, di.

Amerikan xärbilären wäkillek itkän general Hartmann bu xaqta, ayırım dälilne ğäyepne isbatlaw eşenä cälep itü tulısınça xärbi komissiädäge xäkim qaramağında bulaçaq, dip belderä.
XS
SM
MD
LG