Accessibility links

Erdoğan kiñ küläm mäğlümät äsbablarına açulandı


Törkiädä başyaulığı probleması buyınça qabınğan qızu diskussiälärneñ betkäne yuq.

Ütkän atna azağında parlamentta universitetlarğa xatın-qız uquçılarnıñ başyawlığı belän kerüen tıyğan ike konstitutsiä maddäsenä üzgäreş yasağan tözätmä 411 tawış belän ütte. 550 urınlı parlamentta xakimiättäge AK partiäneñ bu inısiativasın 70 ağzası bulğan Millätçe Xäräkät Partiäse yaqlağan öçen şundıy zur uŋışqa ireşte. Läkin älegä bu mäs`älä tulısınça çişelmägän buluğa oxşıy. Çönki xatın-qız uquçılarğa universitetlarga başyaulığu belän kerü iregen biräçäk bu qanun üzgäreşläre başta Prezident Gül tarafınnan rastlanırğa tiyeş. Bu mäs’älädä ber problema bulmas kebek. Çönki elekke tışqı eşlär ministeren prezidentlıq postına kitergän AK partiäneñ üze. Bu mäs’älädä çişelmägän tağı da möhimräk ber ike problema bar. Berençese Yuğarı Uqu Oyışması üz täğlimäteneñ 17-nçe maddäsen üzgärtergä tiyeş. Bu maddä başyaulığın tıya ide. AK partiäneñ inısiativasın yaqlap tawış birgän MXP liderı Däwlät Bahçäli dä bu maddä tizlek belän üzgärtelsen, bez başyaulığın ğına yaqladıq, ä universitetlarda başqa törle päräncä, çadra kebek närsälärgä hәm bu ireklekneñ, däwlät dairälärenä kerüenä qarşıbız dip belderde. İkençe kirtä isä bälkim dä oppozitsiädäge Cömhuriät Xalıq Partiäseneñ Konstitutsiä mäxkämäsenä möräcäğät itep üzgärtelgän ike qanunnı köçtän çığarırğa tırışuı. Partiä prezidentnıñ adımın kötä. Premier Erdoğan şuşı insiativası belän üzenä tawış birgän saylawlaçılarnı qänäğätländerdem dip uyladı, läkin başyawlığı däwlät dairälärendä eşlägännärgä dä irekle bulsın digän basım bar. Yäğni Erdogan saylawçıların tulısınça qänäğätländermäde. İnde niçä könnärdän birle kiñ küläm mäğlümät äsbablarında bu tema turında xäbärlär häm analizlar çığa. Xalıqnıñ ber öleşeneñ AK partiäneñ bu adımnarı Törkiäne laisizmdan yıraqlaştıra, şäriatqä, yäğni din däwlätenä iltä digän borçılu häm qurquları mätbuğat bitlärendä surätlänä.
Premier Erdoğan da Prezident Putin kebek kisätüne yarata. Liderlar usal bulırğa tiyeş digän qäğidä bulmasa da, ğomumän liderlarnıñ äytkän süzläreneñ hämmä keşene dä qänäğländermäwe ber fakt. Döres Premier Erdoğannıñ çığışların xuplağan matbuğat organnarı da bar. Şulay da tәnqitlәuçelәr küpçelektә. Erdoğan 13-nçe fevraldä AK partiä cirle idaräläre citäkçeläre aldında yasağan çığışında qabat jurnalistlarğa, mätbuğatqa qatı süzlär belän höcüm itte. Ul:
“bezne çarşawğa kertäçäksez dilär, ä sez cämğiätneñ äxlaq qäğidälärenä qapma qarşı şärä xatın-qızlarnıñ fotoların basıp çığarasız, nindi tıqşını buldı?” dip äytte.
Ul süzlären däwam itep “ bezgä ışanğan törkem bar. Alar yıllar buyınça däşmiçä tordılar. Alar bezne bu säyäsät säxnäsenä cibärdelär. Alarnıñ taläplären köntärtibenä kiterü dä bezneñ vazıyfabız” dip mäqsatlarınıñ dine qäğidälärne urnaştıru buluına qıya räweştä işarä itte. Ul tağı “miña açulı dilär. Açu ber möräcäğät äslubı,” digännän soñ, Ğäysä peygambärne iskä töşerep, “Bezdä ber yanagıbızga suqsalar ikençesenä dä suqsınnar dip boru ğädäte yuq” dip äytep, köçle pozitsiädä buluına işarä itte.
Anıñ şuşı çığışınnan soñ Törek gazetalarınınıñ berençe bitlärendä zur xäreflär belän “Erdoğan nigä açulı? Açuı tüşämgä citә, talaşnı yarattı, Premier här forsat tuğanda mätbuğatqa höcüm itä” kebek xäbärlär çıqtı. Bu turıda Ruşen Çakır “Erdoğan başyawlığı mäsäläsendä körçekkä terälde. Şul xätle köçle reaksiä kötmi ide. Xätta üz tarafdarların da tulısınça qänäğätländerä almadı” digän analiz yasadı.
Şiksez bu mäs’älä äle ber ike atnağa suzılır. Bu ideologik mäs’älädän möhimräk isä Törkiädä ekonomikanıñ naçarğa taban baruı, PKK belän betmägän köräş, şuña bäyle körd mäsäläse tora.
XS
SM
MD
LG