Accessibility links

Кайнар хәбәр

Erdoğan: «Azçılıqlarnı quu – faşizm»


Premyer Recep Tayip Erdoğan AK partianeñ Düzcedäge kongressında: «Ozaq yıllar däwamında etnik çığışları möselman bulmağannar ilebezdän quıldı. Bu faşistik qaraşnıñ näticäse», dip belderep, küplärne şaqqatırdı.

Matbuğat çaraları bu turıda xäbär belän tuldı. Ayırım alğanda, «Radikal» gazetasında “Tarixi tänqit'” digän başisemdä xäbärlär çıqtı. Räsmi şäxes awızınnan Törkiäneñ azçılıqlarğa qarata mögälämäsen tänqitlägän süzlär berençe märtäbä işetelde. Bügengä xätle, Törkiädä azçılıq dip räsmi räweştä qabul itelmäsä dä, kördlär mäsäläse aktualläşte.

Misal öçen, 27 mayda Bişkäkkä räsmi säfär belän barğan prezident Gül qabat körd mäsäläsen çişärgä çaqırdı.

Läkin premyerneñ çığışı kördlär tügel, ä grek, ärmän kebek möselman bulmağan xrestiannar turında buldı. Premyerneñ şuşı süzläre dä bäxäs çığuğa säbäp buldı.

«Hürriyet» gazetası jurnalistı Bekin Coşkun bu turıda şäxsi tormışınnan qayber xätirälären yazğan: “Mine üstergän däw äniemneñ üz äbiyem bulmawın, ä anıñ ber ärmän qızı buluın min üskäç kenä beldem. Yıllar ütte ber keşe belän tanıştım. Ul Gresiagä kitärgä teli ide. Ämma anıñ ike qızı da töreklärgä ğaşıyq bulğan. Ul isä qızların taşlap kitä almıy ide. Min şuşı qızlarnıñ bersenä öyländem”, dip ğibrätle xatiräse belän urtaqlaştı.

«Hürriyet” gazetasınıñ başqa ber ataqlı jurnalistı Ertuğrul Özkök isä üz tormışınnan oxşaş ber xatiräne söyläde: “Minem däw äniem İzmirdä ber xastaxanädä wafat buldı. Ğömere buyı Balkan moñların köyläde. Gäwdäse monda, ä ruxı Kırcaelidä qalğan ide. Şul säbäple, min ildän quulunı bik yaxşı beläm”, dip ilennän quılğan azçılıqlar tormışına misal kiterä.

«Milliyet” gazetasınnan Hasan Cemal bu turıda bolay dip yazğan: “Monıñ nigezendä Törkiäneñ räsmi millätçelek ideologiase yata. Bu qaraş 1920 yıllardan başlap däwlät eçendä töplände. Ayırım etnik tamırlardan kilgän möselmannarnıñ, misal öçen kördlärneñ, çärkäzlärneñ, lazlarnıñ, bosnialärneñ, albannarnıñ törekläşterelüe, möselman bulmağannarnıñ, misal öçen, ärmännärneñ, grekllarnıñ, yähüdlärneñ bu cirdän immigrasiagä cibärelüenä tayanğan millätçelek.”

Törkiäne möselmanlaştıru çoru 1923 yıldağı Lozan kileşüenä tayana. Şuşı kileşü nigezendä Gresiadäge 500 meñgä yaqın möselman Törkiägä, ä 2 million çaması provaslav Gresiagä immigrasiagä cibärelde. Şunan soñ 1942 yılda çığarılğan maxsus salım qanunı nigezendä İstanbulda qalğan greklarnıñ mal-mölkätläre konfeskasialände.

1955 yılnıñ 6-7 sentäbrendä Salonikida Atatürkneñ öyenä bomba taşlandı digän sıltaw belän, İstanbulda zur tärtipsezleklär çıqtı. 5300 binağa höcüm yasaldı. 30-lap keşe üterelde, yözlägän keşe cäräxätlände. Eş urınnarınıñ 60 % greklarnıqı bulsa, qalğannarı ärmän, yähüd häm başqalarnıqı ide. Näticädä, Törkiädä qalğan azçılıqlarnıñ zur öleşe Törkiäne taşlap kitä başladı häm 100 meñ grek yäşägän İstanbulda bügen nibarı 5 meñläp grek bar. Törkiädäge ärmännäneñ zur öleşe isä 1970-80 yıllarda ärmän terror oyışması Asalanıñ dönyänıñ törle öleşlärendä törek diplomatların üterä başlawınnan soñ Törkiädän küçä başladılar. Bügen alarnıñ sanı da bik kimede.


Qısqası, Törkiä bügen ber Íslam ile. Ämma etnik çığışları törle bulğan möselmannar, bigräk tä kördlär belän töreklär arasında da kiyerekelek arta.
XS
SM
MD
LG