Omskida 15 yıldan artıq eşläwçe “Umırzaya” tatar-başqort xalıq ansambleneñ ölkäneñ tatarlar tuplanıp yäşägän Bol'şereçe, Tara, Tevriz, Ust'-İşem, Znamenka rayonnarında konsertlar belän küp märtäbälär bulğanı bar. Ämma bu köngä qädär kollektivneñ ölkäneñ könçığış yağındağı Muromsewo rayonındağı tatar awıllarına barıp citä alğanı bulmadı. Monıñ säbäbe - bälki bu rayonda 3 kenä tatar awılı bulıp, alarnıñ ber-bersennän 70-80 çaqrım yıraqlıqta urnaşqan buluları dadır, bälki soñğı yıllarda bermä-ber artqan tormış awırlığı da bulğandır. Bu xälne tögäl añlatuçı yuq. Cirle sänğatkärlär kebek, siräk kenä Tatarstannan kilgän artistlar da bu rayonnı gel äylänep üttelär. Şul säbäple Muromsewada yäşäwçe millättäşlärebez tatar sänğäte häm mädäniäte yañalıqlarınnan gel çittä qalıp kildelär disäm, yalğış bulmas.
"Umırzaya" ansamble sänğatkärläre bu ğädelsezlekne tözätü, rayonda yäşäwçe tatarlarğa mädäni xezmät kürsätü, üzara tanışu häm ber uñaydan xalıqnıñ milli ixtiacların da öyränü maqsatı belän şuşı könnärdä genä konsertlar belän älege rayonda bulıp qayttılar. Mondıy säfärgä çığu “Azatlıq” tıñlawçılarına yaxşı tanış bulğan millättäşebez - “Yenisey” qorporatsiäse citäkçese Tamir äfände Alimbayıv yärdäme belän mömkin buldı. “Umırzaya” ansamble sänğatkärlären ul transport belän täemin itte.
Konsertlar häm oçraşular turında söyläwgä küçkänçe, ölkä mädäniät ministrlığı çinovniklarınıñ älege säfärgä çığu niäten niçek qabul itüläre turında äytep ütäsem kilä. Ällä awıllarğa çığu ideyäsı kollektivnıñ üzennän bulğanğamı, ällä başqa säbäplär lärdänme, barmağız dip turıdan-turı äytmäsälär dä, ansamblneñ Muromsewoğa baruın başta xuplamadılar. “ Awıllar ber-bersennän yıraq, yullar naçar, bäyräm könnärendä yul çistartular bulmas ” digän dälillär belän, yulğa çıqmasqa ügetläp tä qaradılar. Döres, kollektiv rayonğa barudan baş tartmağaç, üzläre yärdämgä dä kildelär. Rayon mädäniät bülege citäkçelege belän bäyläneşkä kerep, alardan konsertlar oyıştıruda yärdäm kürsätülären soradılar. Häm äytergä kiräk, rayon mädäniät bülege yağınnan berniqädär yärdäm buldı. Bülek xezmätkärläre konsertlarnıñ tögäl grafiğın tözü, awıllarğa xäbär itü, klublarnı cılıtu kebek oyıştıru eşlären üz qullarına aldılar.
Tıñlawçılarnı qısqaça ğına Muromsevo rayonı belän tanıştırıp kitü dä urınlı bulır. Rayon ölkä üzägennän 230 çaqrım yıraqlıqta urnaşqan. Anda 30 meñgä yaqın keşe yäşi. Xalıqnıñ küpçelege - ruslar. Tatarlar san yağınnan ikençe urında. 1 meñnän artıq. Rayonda tağın almannar, uqrainnar, çuwaşlar, qazaxlar, beloruslar, yäxüdlär, latışlar häm başqa millät xalıqları yäşi. Alarnıñ sanı berniçä yöz dip isäplänä.
Rayonda törle arxeoloğıyk tabıldıqlar - borıñğı şähärçeklär, qäberleklär, törle istälekle urınnar küp. Serle urınnar da bar. Kömeş sulı Linewo häm Danilowo külläre, Cirneñ energetik kendege dip sanalğan Oqunewo cire, nindider tabiği köçkä iä bulğan Şaytan küle, Petr patşa zamanında qoräbllär tözeleşendä genä qullanılğan narat urmannarı bar Muromsevo rayonında.
Tabiğät maturlığı yağınnan bu rayonnı Seber Şwetsariäse dip yörtälär. Bezgä anıñ qışqı maturlığı da soqlandırğıç ide . Quyı urmannar aşa awıllarğa iltüçe borma-borma yullar, aq bäskä kümelgän ağaçlar - äkiäti küreneş kebek toyıldı. Emma , qızğanıçqa qarşı, matur häm bay tabiğatle bu rayonnıñ eqologik torışı yaxşıdan tügel ikän. Döres, bu turıda ber qayda da räsmi mäğlümätlär yuq. Rayonnıñ ekologiäse naçar dip sanalmıy. Bu turıda bezgä Tara yılğası yanında urnaşqan tatar awıllarında yäşäwçe millättäşlärebez söyläde. Alarnıñ süzlärençä yılğa atom qaldıqları belän pıçranğan. Döres, pıçranu räsmi tanılmağan. Näticädä, räsmi dairälärdä bu problem kütärelmi Häm anı çişü turında süz alıp barılmıy. Xalıq qayçan da bulsa berär törle komissiäneñ kilep, sunıñ çistalığın tikşerep yörüen dä xäterlämi. Başqa su çığanaqları bulmaw säbäple, yılğa buyında yäşäwçelärgä bügenge köndä dä Tara suın qullanırğa turı kilä. Qayçanğa qädär - äytüye qıyın.
Konsertlarğa kilgändä, ansambl' rayonnıñ 3 tatar awılında - Ğuzenewä, tatarça äytkändä Tazlar, Çurtanlı häm İnsiss awıllarında, häm rayon mädäniät yortında çığışlar yasadı. Annan tış Tazlar awılınnan 10 çaqrım ğına yıraqlıqta bulğan Nowosıybirski töbägeneñ Tarlar awılında da konsert quydı. Planğa kertelmägän bu konsert, kürşelärenä tatar kollektiwı kilüen işetkän, Tarlar awılı xaqimiäte sorawı buyınça buldı.
Xalıqnıñ “Umırzaya” kollektiwın niçek qabul itüye turında da berniçä süz. 20 yıldan artıq tatar konsertları kürmägän xalıq öçen kollektivnıñ çığışı çın mäğnäsendä bäyräm buldı. tamaşaçı cırçılarnı da, näfis süz ostaların da qaynar alqışladı. Konsert tämamlanğannan soñ ber genä awılda da taralırğa aşıqmadılar, kollektiv belän bergäläp cırladılar, sikerep töşep biedelär. Barsı da “Umırzaya” sänğatkärlärenä räxmätlären belderde, qabat kilülären soradı.
Ansambl' xäwäskärläre öçen dä Muromsevo rayonda yäşäwçe tatarlar belän oçraşu üzenä kürä ber açış buldı. Monda da tatar cırlarına - moñnarına susağan millättäşlärebez yäşi ikän. Hiçşiksez tağın kiläçäkbez didelär alar.
Saniä Mixäleyewä, Omski
Saniä Mixäleyewä, Omski
