1905 елгы рус инкыйлабына кадәр вакытлы матбугат нәшер итү эшен үстереп җибәрә алмаган мөселманнар өчен патша игълан иткән манифест бәяләп бетергесез форсат тудыра.
1905-1907 еллар эчендә, ягъни премьер-министр Столыпинның реакцион режимы урнашкан вакытта, мөселманнар 20 газет һәм 13 журнал нәшер итеп өлгерә. Әлбәттә, цензура аларның күбесенең чыгуын тыя, нәтиҗәдә бары 9 газет һәм 2 журнал эшләрен дәвам иттерә ала.
Ләкин татарлар матбугат мәйданында көрәшләрен алга таба да туктатмый. 1918 елга, ягъни бөтен бәйсез матбугат большевиклар күзәтүенә калганга кадәр, Идел-Уралда төрле исемдә 63 мөселман газеты һәм 34 журнал чыга.
Газетлар:
Исеме | Нәшер ителү урыны | Нәшер ителү еллары | Чыккан саны |
"Нур" | Петербур | 1905-1907 | - |
"Казан мөхбире" | Казан | 1905-1910 | - |
"Фикер" | Җаек | 27.10-1905- 13.05.1907 | 73 |
"Азат" | Казан | 1.02.1906- 30.05.1906 | 56 |
"Азат халык" | Казан | 4.06.1906- 12.11.1906 |
15 |
"Бәянел-хак" | Казан | 1906-1914 | - |
"Таң йолдызы" | Казан | 18.05.1906- 16.11-1906 | 65 |
"Йолдыз" | Казан | 1906-1917 | 1868 |
"Борһане тәрәкъкый" | Әстерхан | 1906-1910 | -
|
"Вакыт" | Оренбур | 1906-1918 | - |
"Өлфәт" | Петербур | 1906-1907 | - |
"Галәмел-ислам" | Уфа | 1906-1907 | - |
"Әхбар" | Казан | 1906-1908 | - |
"Әл-ислах" | Казан | 1907-1917 | 68 |
"Тавыш" | Казан | 23.04.1907- 5.06.1907 | 6 |
"Идел" | Әстерхан | 1907-1914 | - |
"Хәмиять" | Әстерхан | 1907-1909 | - |
"Яңа тормыш" | Әстерхан | 1907-? | - |
"Урал" | Оренбур | 1907-1907 | - |
"Дума" | Петербур | 21.04.1907- 30.05.1907 | 6 |
"Нәҗат" | Петербур | 06.1907-1908 | - |
"Игъланат"(рус/тат.) | Казан | 22.01.1909-? | 2 |
"Мизан" | Әстерхан | 1909-1909 | - |
"Хак" | Әстерхан | 1911-? | - |
"Мәгълүмате җәдидә" | Уфа | 1911-? | - |
"Сибирия" | Томски-Уфа | 1912-1913-1914 | - |
"Кояш" | Казан | 1912-1918 | - |
"Хокук вә хәят" | Казан | 1913-? | - |
"Ил" | Петербур | 22.10.1913–27.03.1915 23.03.1917–11.04.1918 | 87+51(Мәскәү) 138 |
"Тормыш" | Уфа | 1913-28.4.1918 | 832 |
"Милләт" | Петербур | 1914-? | - |
"Уфаның авыл- көнкүреш журналы" | Уфа | 1914-1918 | - |
"Сүз" | Мәскәү | 1905-09.1916 | - |
"Сугыш хәбәрләре"(рус.) | Нократ | 1915-1916 | - |
"Дус" (рус.) | Уфа | 1915-1916 | - |
"Безнең ил" | Мәскәү | 1916-1916 | - |
" Ил сүзе " | Мәскәү | 1916-1916 | - |
"Телеграф хәбәрләре" | Әстерхан | 1917-? | - |
"Оренбург мөхбире" | Оренбур | 1917-1918 | - |
"Ирек" | Уфа | 30.3.1917- 21.9.1917 | 35 |
"Авыл халкы" | Уфа | 1917-1917 | - |
"Алга" | Уфа | 4.8.1917-24.8.1917 | 2 |
"Солдат теләге" | Уфа | 1917-21.9.1917 | - |
"Безнең юл" | Уфа | 21.9.1917-1918 | - |
"Корылтай" | Казан | 2.07.1917- 03.1919 | 67 |
"Безнең тавыш" | Казан | 29.5.1917- 13.4.1918 | - |
"Сарай" | Әстерхан | 12.1917-7.05.1918 | - |
"Известия Всероссийско-мусульманского военного Шуро"(рус.) | Казан | 1918-1918 | - |
"Көрәш" | Уфа | 01.1918-1918 | 68 |
"Чулпан" | Мәскәү | 17.1.1918- 12.3.1919 | 45 |
"Иттифак" | Уфа | 1918-05.1918 | - |
"Уфа мөселман гаскәри шура хәбәрләре" | Уфа | 29.1.1918-28.3.1918 | 36 |
"Туплан!" | Оренбур | 12.03.1918- 1918 | - |
"Алтай" | Казан | 1918-30.5.1918 | 13 |
"Маяк" | Кызылъяр | 7.12.1918- 1918 | 6 |
"Идел-Урал өлкәсе" | Казан | 1918-1918 | - |
"Чыңгыз баласы" | Казан | 1918-1918 | - |
"Солдат ялкыны" | Әстерхан | 1918-1918 | - |
"Безнең теләк" | Оренбур | 1918-1918 | - |
"Урал тавышы" | Җаек | 1918-1918 | - |
"Яңа вакыт" | Оренбур | 1918-1918 | - |
"Азат халык" | Әстерхан | 1918-1918 | - |
Журналлар:
"Мирьәт" | Петербур | 190-1909 | - |
"Ислах" | Әстерхан | 1906-1907 | - |
"Әд-дин вәл-әдәб" | Казан | 1906-1917 | - |
"Таң мәҗмугасы" | Казан | 1906-1906 | 2 |
"Әл-гасрел-җәдид" | Җаек | 1906-1907 | 17 |
"Дин вә мәгыйшәт" | Оренбур | 1906-1918 | - |
"Чикерткә" | Оренбур | 23.4.1906- 22.10.1906 | 5 |
"Чүкеч" | Оренбур | 1.6.1906-1910 | 78 |
"Уклар" | Җаек | 7.6.1906-1906 | 6 |
"Карчыга" | Оренбур | 25.10.1906-1907 | 6 |
"Туп" | Әстерхан | 1907-1907 | 3 |
"Яз" | Оренбур | 1907-1907 | 2 |
"Тәрбияте әтфаль" | Мәскәү | 1907-1907 | - |
"Тәрбият" | Казан | 1908-1908 | - |
"Яшен" | Казан | 1908-1909 | - |
"Икътисад" | Әстерхан | 1908-1910 | - |
"Шура" | Оренбур | 1908-1918 | - |
"Мәгълүмате мәхкәмәте шәргыйән Оренбургийә" | Уфа | 1908-1917 | - |
"Мәгариф" | Казан | 1909-1918 | - |
"Ялт-йолт" | Троицки | 1910-? | - |
"Мәгълүмате җәдидә" | Уфа | 1911-1911 | - |
"Акмулла" | Казан | 1911-1918 | - |
"Русия сәүдәсе" | Казан | 1912-1917 | - |
"Аң" | Казан | 1912-1918 | - |
"Ислах көтепханәсе" | Оренбур | 1913-1913 | - |
"Мөгаллим" | Оренбур | 1913-1918 | - |
"Сөембикә" | Казан | 1913-1918 | - |
"Ак юл" | Казан | 1913-1918 | - |
"Мәктәп" | Казан | 1913-1918 | - |
"Әш-шәркыят" | Петербур | 1914-1914 | 43 |
"Халык" | Әстерхан | 1914-? | - |
"Кармак" | Оренбур | 15.1.1915-1917 | 60 |
"Балалар дөньясы" | Казан | 1917-1918 | - |
"Мохтарият" | Уфа | 10.10.1917- 14.4.1918 | 9 |
(Дәвамы бар)
