Кичәне яшьләр «Туган тел» җыры белән башлап җибәрделәр. Җырга булдыра алган кадәр халык та кушылды. Кичә барышында туган тел турында шигырьләр укылды, бәйгеләр, викториналар оештырылды. Халык шактый актив катнашса да, тел белү дәрәҗәсе бик мактанырлык булмады.
Татар телендә шигырь сөйләргә батырчылык итүче дә табылмады. Аның каравы, ә, җ, ү, ч кебек хәрефләргә башланган татар сүзләрен әйтүчеләр күп булды.
Ә инде икътисад, милли, милләт, данлы халык, горурлык, вакыйга, игътибар, язмыш, мәдәният кебек сүзләрне сөйләшү телендә яхшы гына аралаша алган өлкәнрәкләр дә, урта яшьләрдәгеләр дә тәрҗемә итә алмады.
“Әтием авылдан, телне яхшы белә, әнием шәһәр кызы, татарча аңласа да, сөйләшми. Шуңа күрә өйдә татарча сөйләшмибез.Телне белергә, өйрәнергә, сакларга кирәк, мин үз яшьтәшләрем белән татарча аралашырга тырышам, булдыра алганча, тел ул халыкның нигезе, тел булмаса, халык та булмый. Татарча сөйләшү өчен, яхшылап телне өйрәнү өчен, вакыт җитми, аралашу җитми, мин хәтта урыс музыкасын тыңламыйм, татарча гына, татар радиосын тыңлыйм, барыбер аз», ди 19 яшьлек Равил.
«Умырзая» ансамбленә сине нәрсә китерде дигән сорауга Равил Хөсәенов, күңелем китерде, монда татар җыры, татар биюе, монда татар теле, дип җавап бирде.
Туган телебездә сөйләгәндә ни өчен урыс сүзләре күп кушыла дигән сорауга, Эльза, урыслар күбрәк, шуңа күрә урысча кушылып китә, әмма туган телне онытырга ярамый, ди.
Тагы бер яшь милләттәшебез Надыйм Ашербагин Тара районының Олы Уыш авылында туып үскән. Аның сүзләренчә, 800-гә якын татар яшәгән авылда татар телендә сөйләшмиләр диярлек. Авылда руслар күп яши, шуңа күрә рус телендә сөйләшү гадәткә кергән, ди Надыйм. Ана теле бәйрәмен дә Олы Уышта билгеләмиләр икән. Авылда урыслар күп булганга, андый ихтыяҗ булмагандыр, Надыйм Ашербагин.
Элек-электән телне саклап килгән татар авылларына инде урыс теле ныклап кереп утырган. Нәрсә көтә татар телен, димәк, онытылып бара? Бу сорауга кичәгә 20 яшьләрдәге улы белән килгән урта яшьләрдәге бер әфәнде болай җавап бирде:
– Бүген онытылмый әле тел, озак вакытлар әле онытылмас, без тере бит әле.
– Ә сез балаларыгызга телне өйрәттегезме?
– Белсеннәр үз телләрен, минем улым татарча белә, өйрәттем.
Сез татарча беләсезме дигән сорауга әфәнденең улы шулай дип җавап бирде:
– Беләм, зур рәхмәт сезгә. Беренче тапкыр килдем, бик канәгатьмен, бик ошады миңа.
Ана теленә багышланган кичәнең мәдәни програмын исә тулысынча яшьләр әзерләгән иде. 16 яшьлек Хәнифә Хананова башкарган җыр барысының күңеленә хуш килде.
