Omski ölkä tatar milli mädäni möxtäriäteneñ uzğan yıl buyına, quştırnaqlar eçendä äytkändä, “Utlar-sular kiçüe häm baqır torbalar eçennän ütüe” turında “Azatlıq” tıñlawçılarına inde citkergän idek. Möxtäriätneñ töp problemaların iskä töşergändä, alar asılda möxtäriät urnaşqan bina öçen arenda, ut-su, cılılıq bäyälären häm başqa çığımnarnı tüläw mäsäläsen xäl itärgä tırışudan ğibärät buldı. Möxtäriät citäkçelegeneñ cıyılğan burıçlarnı qaplawların sorap törle dairälärgä häm eşmäkärlärgä möräcäğät itüeneñ uñay çişeleş tapmawı turında da xäbär itkän idek. Annan tış, 2 ay elek, möxtäiätneñ texnik cihazların, cıyılğan aqçaların häm qayber qimmätle äyberlären qaraqlar urlap, zıyan kilüe turında da söylägän idek.
İnde yaña yılnıñ berençe ayı tämamlanıp kilä. Bügenge köndä moxtariätneñ eşläre niçek bara, problemalar xäl itelgännärme, yärdäm kürsätüçelär tabılğanmı? Bu sorawlarnı min moxtariät citäkçese Xäkim äfände Sadıyqovqa yulladım.
- Eşlär äybät tügel, ber genä dä alğa kiteş yuq. Yärdäm itüçelär dä yuq. Tatarstanğa, Böten dön'ya tatar kongressına, federal' avtonomiägä möräcäğät itep qaradıq, ber yaqtan da yärdäm yuq, dide Xäkim äfände.Soraw : Xäkim äfände, ä başqa töbäklärdä eş niçek tora?
- Min başqa töbäklärdäge avtonomiälär citäkçeläre belän bäyläneştä toram. Alar da kongresstan yärdäm az buluına zarlanalar. Kongress belän bäyläneşlär asılda xisaplar yazıp cibärügä töşep qala. Eş tağın da şulay barsa, kongressnıñ däräcäse töşüe dä ixtimal.Mägllüm bulğança, bıyıl Rusiä xökümäteneñ “Milli mädäni moxtariätlär” turındağı qanunı qabul itelgängä 10 yıl bula. Xäkim äfändedän min älege qanunnıñ niçek eşläwe turında da soradım.
- Qanun eşlämi, - dip söyläp kitte ul. Bezneñ möxtariät oyışqanğa 8 yıldan artıp kitte. Şul waqıt eçendä bez yıl sayın cirle xakimiätkä üzebezneñ maqsatlı programmalarıbıznıñ byudjettan finanslawın sorap, möräcäğät itep tordıq. Ämma bügengäçä cawap yuq. Min uylıym, bu eştä federal' moxtariät bitaraflıq kürsätä. Ul, qanunnıñ eşläwen-eşlämäwen tikşerep, dumağa, xätta sudqa da möräcäğät itärgä tieş ide,- di Xäkim äfände.
Menä şundıy, ömetsez diärlek xäldä Omski ölkä tatar milli mädäni moxtariäteneñ eşläre. “Cirle xakimiättän yärdäm yuq häm möräcäğätlär dä cawapsız qala,”- dip östi Xäkim äfände . Döres, şuşı könnärdä genä ul şähär xakimiätennän bina çığımnarın byudjetqa kertülären sorap yazğan xatına cawap aldı. Anda xakimiätneñ bu eştä yärdäm kürsätü mömkinlege bulmawı turında yazılğan häm moxtariätkä milli oyışmalar xacätenä birelgän “Duslıq yortında” urnaşırğa täqdim itelgän. Moxtariät citäkçelege, älege oyışmanıñ eş ısulları belän kileşmäwe häm alar qaramağında eşlärgä telämäwe säbäple, bu cawapnı üz üteneçen kire qağu dip qabul itte.
Şulay itep, moxtariätneñ saqlanıp qaluı soraw astında. Ämma, äytergä kiräk, anıñ ayırım bülekläre eşçänleklären däwam itälär. Mädäniät bülegenä qarağan “Umırzaya” ansamble, Bol'şereç'ye-Muromsevo rayonnarına barıp qaytqannan soñ, yalın ozaqqa suzmıyça, şähär xalqı aldında çığış yasadı. Ansambl'neñ berençe konsertı şimbä könne “Qızıl Gvardiä” mädäniät sarayında uzdı. Hawanıñ salqınlığı 35 däräcädä tübän buluğa qaramastan, xalıq konsertqa küpläp kilgän ide. Yakşämbe könne “Umırzaya” sänğätkärläre “Omski” sanatoriäsendä däwalanuçılar aldında çığış yasadılar. Tamaşaçılar arasında tatar telen belüçelär küp bulmasa da, barsı da tatar cırların da, biyüllären dä cılı qarşıladılar. Ansambl'neñ täqdimnär däftärenä fikerlären yazıp qaldıruçılar da buldı. “Berençe märtäbä tatar cırları işettem, bik oşadı. Räxmät sezgä”, -dip yaza Yılena isemle qız. Tağın ber yazma “Xalqıñnı yaratıp, tamırlarıñnı belep, milläteñ belän ğorurlanıp yäşägändä, başqa millät xalıqlarına da xörmät belän qarıysıñ. Mädäniät keşelärne berläşterä. Berdäm bulığız,” – digän Nadejda Zaxarenko.
Şunsı da qızıqlı, ber xanım soñınnan cırçılar yanına kilep, “Minem ätiem rus, äniem latış millätennän, - dip söyläp kitte. Mine küp märtäbälär latışlar üz ansambllärenä cırlarğa çaqırdılar. Min älegäçä anda barmadım. Bügen, konsert qarağaç, üz-üzemä, sanatoriädän qaytqaç uq, ansambl'gä yöri başlyaçakmın dip, süz birdem,” – dide.
Qabat seber yağındağı salqınnarğa kilgändä, çatlama suıqlar däwam itä. Sişämbe könne Omskida hawanıñ suıqlığı 40 däräcädän tübän bulğanda, şähär üzägennän yıraq bulmağan uramnarnıñ bersendä salqın su torbası şartlap, su ber-niçä xosusıy yortqa ütep kerä. Tözätüçelär 3 säğättän soñ ğına kilä. Su kergän yortlarnıñ nindi xäldä qaluların küz aldına kiterü qıyın tügel. “Qısqaça waqıt eçendä öy eçe külgä, annarı bozlawıqqa äylände”,- dilär anda yäşäwçelär.
Saniä Mirxaleewa. Omski
