Ufada Başqortstan Xökümäte qarşındağı Tellär buyınça däwlät komissiäseneñ çirattağı utırışı bulıp ütte. Bu komissiä ike yıl elek tözelgän ide. Anıñ burıçı – “Başqortstan xalıqları telläre turındağı” Başqortstan Qanunı ütäleşe barışın tikşerü. Komissiä ike-öç ayğa ber üzeneñ kiñäşmäsen ütkärä häm anda rayonnarda Tellär turındağı qanunnıñ ütäleşe tikşerelä. Ğädättä, andıy kiñäşmälärdä başqort telen qullanu dairäsen kiñäytügä bäyle mäsälälär qarala häm bu eştä aqrın qıymıldawçılar tänqit utına totıla. Ayıruça respubliktağı tatar rayonnarında başqort telen uqıtunı kertüneñ bik cay baruına iğtibar itälär häm bu “xata”nı tizräk beterergä kürsätmä birälär.
Komissiäneñ çirattağı utırışın Başqortstan witse-premerı, BR mädäniät häm milli säyäsät ministrı İldus İlişev açtı häm alıp bardı. Utırışta töp süz Başqortstandağı ğomum belem birü mäktäplärendä şuşı uqu yılınnan başqort telen däwlät tele bularaq, barlıq mäktäplärdä dä, barlıq millät balalarına da uqıta başlaw xaqında bardı. Älege mäsälä buyınça süzne Başqortstan mäğärif ministrı Zöhrä Räxmätullina aldı. Näq menä Mäğärif ministrlığı bıltır noyäbr ayında uq barlıq mäktäplärdä dä hämmä millät balalarına başqort telen mäcbüri uqıta başlaw xaqında qarar qabul itkän ide. Öleşçä ul äle yaña ğına tämamlanğan uqu yılında uq tormışqa aşırıla başladı. “Ä yaña uqu yılınnan, 1 sentäbrdän bu qarar tulı külämdä ğämälgä quyılaçaq, - dip belderde Zöhrä Räxmätullina. – Başqort tele barlıq mäktäplärdä dä berençe sıynıftan alıp 11 sıynıfqa qädär, töbäk qomponentı isäbenä, atnasına ikeşär säğät uqıtılaçaq. Monıñ belän başqa däreslärgä zıyan kilmäyäçäk”.
Zöhrä Räxmätullina äytüençä, Başqortstan Xökümäte, başqort telen tizlätelgän häm köçäytelgän räweştä uqıtu öçen, tieşle bulğan kitaplar, däresleklär häm metodik äsbaplar näşer itü maqsatında, östämä finanslar bülgän. “Cämğıse 23 isemdäge kitap häm äsbap çığaru qaralğan bulsa, bügenge köngä şularnıñ 14e çıqtı da inde, - di mäğärif ministrı. – Xäzerge waqıtta başqort tele häm ädäbiätın uqıtuçılar äzerlänä. Bıyıl yuğarı häm urta maxsus uqu yortların tämamlağan 300gä yaqın belgeç başqort tele uqıtuçıları safın tulılandırdı. Alarnı toraq belän täemin itü öçen, rayonnar häm şähärlär xaqimiätläre başlıqlarına kürsätmä citkerelde”.
Şulay itep, bıyılğı sentäbr ayınnan Başqortstan mäktäplärendä härber bala, urısmı ul, tatarmı, çuaşmı, niğırmı - berençe sıynıftan uq başqort telen öyränä başlayaçaq. Bu xaqta äle uzğan kiñäşmägä yomğaq yasap, Başqortstan Xökümäte räise urınbasarı, mädäniät häm milli säyäsät ministrı İldus İlişev kisterep äytte häm Rusiä Konstitutsiä mäxkämäseneñ Tatarstanğa qağılışlı qararın misal itep kiterde.
İlişev – Menä kiçä genä Rusiä Konstitutsiä mäxkämäse qarar çığardı Tatarstan buyınça. Anda Xapuğıyn digän ber ata keşe üz balasına tatar telen uqıtuğa riza bulmıyça mäxkämägä birgän ide. Ämma Tatarstannıñ tatar telen däwlät tele bularaq mäktäplärdä uqıtırğa xoquqları bar digän qararnı çığardı Konstitutsiä mäxkämäse. Bu xäl bezneñ Başqortstanğa da qağıla.
Äye, bu uqu yılınnan Başqortstan mäktäplärendä başqort tele däwlät tele bularaq, här millät balasına motlaq uqıtıla başlıy. Älbättä, bu eş ciñel genä tormışqa aşırıla başlar, dip uylaw berqatlılıq bulır ide. Uzğan uqu yılında uq bu başlanğıçqa qarşı çığu oçraqları küzätelde. Üz balalarına mäcbüriläp başqort telen öyrätügä qarşılıq belderep, ruslar da, tatarlar da, başqa millätlär ata-anaları da mäğärif büleklärenä häm mäğärif ministrlığına möräcägät itkän ide. Ämma ul çaqta äle başqort telen uqıtunı taläp itü xäzer quyılğanı kebek qatğıy tügel ide.
Başqortstan xaqimiätläre bu eşne üzläre dä qatı qontrol' astına alğaç, başqort telen uqıtu eşlärenä älläni qarşılıq kürsätüçelär bulmas, digän farazlawlar da bar. Ämma bu fiker belän respubliktağı tatar milli xäräkäte wäkilläre kileşmi. Yuq, alar Başqortstan mäktäplärendä başqort telen öyrätügä qarşı tügel, ämma alar başqort telen uqıtu tatar tele isäbenä alıp barılırğa mömkin häm tatarça belem birü tämaman beterelergä mömkin dip qurqa.
Annan, Başqortstan Tatar milli-mädäni moxtariäte räise Ramil Bignov süzlärençä, bu mäsälädä Tatarstan belän Başqortstannı çağıştıru bik ük turı kilep betmi. “Tatarstanda tatar telen uqıtu, asılda tatar telen bötenläy belmägän ruslarğa häm başqa millätlärgä kiräk eş, bu alarnıñ üzlärenä faydağa ğına bula, - di Ramil Bignov. – Ämma Başqortstandağı tatarlar başqort telen bolay da üz ana telen belgän kebek belä. Şuña da anı tağın östämä däreslär birep tatar balalarına uqıtu waqıt äräm itü genä. Döres, bälki tatar balaları arasında da küpmeseder, başqortçanı bik töple üzläşterergä telider. Andıylar bar ikän, üz ixtıyarı belän öyränsen äydä”.
Ramil Bignov süzlärençä, Başqortstan tatarları respublikta tatar mäğärifen saqlap qalu öçen bar köçen salaçaq. “15 iyüldä bez Ufada respublik tatarlarınıñ zur cıyının ütkäräbez, - di Ramil äfände. – Anda barlıq tatar rayonnarınnan da tatar milli xäräkäte wäkilläre häm möğallimnär çaqırıla. Äle bu cıyınğa wäkillär saylaw öçen, töbäklärdä cıyılışlar ütä. Anda saylanğan keşelär üz rayonnarındağı tatar mäktäplärendäge xällär turında mäğlümatlar äzerläp alıp kiläçäk”.
Komissiäneñ çirattağı utırışın Başqortstan witse-premerı, BR mädäniät häm milli säyäsät ministrı İldus İlişev açtı häm alıp bardı. Utırışta töp süz Başqortstandağı ğomum belem birü mäktäplärendä şuşı uqu yılınnan başqort telen däwlät tele bularaq, barlıq mäktäplärdä dä, barlıq millät balalarına da uqıta başlaw xaqında bardı. Älege mäsälä buyınça süzne Başqortstan mäğärif ministrı Zöhrä Räxmätullina aldı. Näq menä Mäğärif ministrlığı bıltır noyäbr ayında uq barlıq mäktäplärdä dä hämmä millät balalarına başqort telen mäcbüri uqıta başlaw xaqında qarar qabul itkän ide. Öleşçä ul äle yaña ğına tämamlanğan uqu yılında uq tormışqa aşırıla başladı. “Ä yaña uqu yılınnan, 1 sentäbrdän bu qarar tulı külämdä ğämälgä quyılaçaq, - dip belderde Zöhrä Räxmätullina. – Başqort tele barlıq mäktäplärdä dä berençe sıynıftan alıp 11 sıynıfqa qädär, töbäk qomponentı isäbenä, atnasına ikeşär säğät uqıtılaçaq. Monıñ belän başqa däreslärgä zıyan kilmäyäçäk”.
Zöhrä Räxmätullina äytüençä, Başqortstan Xökümäte, başqort telen tizlätelgän häm köçäytelgän räweştä uqıtu öçen, tieşle bulğan kitaplar, däresleklär häm metodik äsbaplar näşer itü maqsatında, östämä finanslar bülgän. “Cämğıse 23 isemdäge kitap häm äsbap çığaru qaralğan bulsa, bügenge köngä şularnıñ 14e çıqtı da inde, - di mäğärif ministrı. – Xäzerge waqıtta başqort tele häm ädäbiätın uqıtuçılar äzerlänä. Bıyıl yuğarı häm urta maxsus uqu yortların tämamlağan 300gä yaqın belgeç başqort tele uqıtuçıları safın tulılandırdı. Alarnı toraq belän täemin itü öçen, rayonnar häm şähärlär xaqimiätläre başlıqlarına kürsätmä citkerelde”.
Şulay itep, bıyılğı sentäbr ayınnan Başqortstan mäktäplärendä härber bala, urısmı ul, tatarmı, çuaşmı, niğırmı - berençe sıynıftan uq başqort telen öyränä başlayaçaq. Bu xaqta äle uzğan kiñäşmägä yomğaq yasap, Başqortstan Xökümäte räise urınbasarı, mädäniät häm milli säyäsät ministrı İldus İlişev kisterep äytte häm Rusiä Konstitutsiä mäxkämäseneñ Tatarstanğa qağılışlı qararın misal itep kiterde.
İlişev – Menä kiçä genä Rusiä Konstitutsiä mäxkämäse qarar çığardı Tatarstan buyınça. Anda Xapuğıyn digän ber ata keşe üz balasına tatar telen uqıtuğa riza bulmıyça mäxkämägä birgän ide. Ämma Tatarstannıñ tatar telen däwlät tele bularaq mäktäplärdä uqıtırğa xoquqları bar digän qararnı çığardı Konstitutsiä mäxkämäse. Bu xäl bezneñ Başqortstanğa da qağıla.
Äye, bu uqu yılınnan Başqortstan mäktäplärendä başqort tele däwlät tele bularaq, här millät balasına motlaq uqıtıla başlıy. Älbättä, bu eş ciñel genä tormışqa aşırıla başlar, dip uylaw berqatlılıq bulır ide. Uzğan uqu yılında uq bu başlanğıçqa qarşı çığu oçraqları küzätelde. Üz balalarına mäcbüriläp başqort telen öyrätügä qarşılıq belderep, ruslar da, tatarlar da, başqa millätlär ata-anaları da mäğärif büleklärenä häm mäğärif ministrlığına möräcägät itkän ide. Ämma ul çaqta äle başqort telen uqıtunı taläp itü xäzer quyılğanı kebek qatğıy tügel ide.
Başqortstan xaqimiätläre bu eşne üzläre dä qatı qontrol' astına alğaç, başqort telen uqıtu eşlärenä älläni qarşılıq kürsätüçelär bulmas, digän farazlawlar da bar. Ämma bu fiker belän respubliktağı tatar milli xäräkäte wäkilläre kileşmi. Yuq, alar Başqortstan mäktäplärendä başqort telen öyrätügä qarşı tügel, ämma alar başqort telen uqıtu tatar tele isäbenä alıp barılırğa mömkin häm tatarça belem birü tämaman beterelergä mömkin dip qurqa.
Annan, Başqortstan Tatar milli-mädäni moxtariäte räise Ramil Bignov süzlärençä, bu mäsälädä Tatarstan belän Başqortstannı çağıştıru bik ük turı kilep betmi. “Tatarstanda tatar telen uqıtu, asılda tatar telen bötenläy belmägän ruslarğa häm başqa millätlärgä kiräk eş, bu alarnıñ üzlärenä faydağa ğına bula, - di Ramil Bignov. – Ämma Başqortstandağı tatarlar başqort telen bolay da üz ana telen belgän kebek belä. Şuña da anı tağın östämä däreslär birep tatar balalarına uqıtu waqıt äräm itü genä. Döres, bälki tatar balaları arasında da küpmeseder, başqortçanı bik töple üzläşterergä telider. Andıylar bar ikän, üz ixtıyarı belän öyränsen äydä”.
Ramil Bignov süzlärençä, Başqortstan tatarları respublikta tatar mäğärifen saqlap qalu öçen bar köçen salaçaq. “15 iyüldä bez Ufada respublik tatarlarınıñ zur cıyının ütkäräbez, - di Ramil äfände. – Anda barlıq tatar rayonnarınnan da tatar milli xäräkäte wäkilläre häm möğallimnär çaqırıla. Äle bu cıyınğa wäkillär saylaw öçen, töbäklärdä cıyılışlar ütä. Anda saylanğan keşelär üz rayonnarındağı tatar mäktäplärendäge xällär turında mäğlümatlar äzerläp alıp kiläçäk”.
