Uzğan comğa - şimbä könnärendä Omskida häm ölkä üzägennän 300 çaqrım yıraqlıqta bulğan Tara şähärendä dönya külämendä tanılğan din ğalime, tarixçı, milli säyäsätçe Gabdräşit İbrahimovnıñ 150 yıllıq yubileyı bilgelänep uzdı. Bu çara ölkä tatar milli mädäni moxtariäte häm Bötendönya Tatar Kongressı initsiativası belän oyıştırıldı. Bötendönya Tatar Kongressı älege çaranı oyıştıruda omskilılarğa yärdäm kürsätüen sorap säyäsätçe, yazuçı, tarix fännäre kandidatı Fäwziä Bäyrämovağa möräcäğät itkän, anıñ Omskiğa barıp qaytuın sorağan.
Mäğlüm bulğança Gabdräşit İbrahimov 1857 yılnı Omski ölkäseneñ Tara şähärendä tuğan. 8 yäşenä qädär anda üskän. Soñınnan da, törle yıllarda ber-niçä märtäbä Tarada bulğan. Uzğan ğasır başında Omski ölkäseneñ Bol'şereç'ye rayonındağı tatar awıllarınnan ber törkem tatarlarğa Törkiä küçep kitüdä yärdäm kürsätkän keşeneñ Gabdräşit İbrahimov buluı mäğlüm. Xaqlı ki, “Omski tatarları şundıy däräcäle yaqtaşları bulğanlığı turında belälärme, anıñ belän ğorurlanalarmı, ğalimneñ 150 yıllığın bilgelärgä cıyına idelärme?”, - digän soraw tua. Qızğanıç, bu sorawğa uñay cawap birüçe bulmadı diärgä mömkin. Tara mäçetendä cıyılğan möselmannar da, Omskinıñ milli mädäni möxtariätenä kilgän aktivistlar da Gabdräşit İbrahimov turında bik az belüläre, yäki berni dä belmäwläre turında äyttelär.
Ämma, Omski tatarları Gabdräşit İbrahimovnıñ eşçänlege turında bötenläy xäbärdar tügellär, dip bulmıy. Omskida näşer itelä torğan “Tatar dönyası” gazetasınıñ 2004 yılnıñ 8-nçe sanında Mendelev isemendäge Tubıl pedagogiä institutı ğalimäse Flera Sayfullinanıñ Gabdräşit İbrahimov turındağı mäkäläse basılıp çıqqan ide. Küplärgä ul barıp citmägän axrı, Fäwziä Beyremova belän oçraşuda qatnaşuçılarnıñ küpçelege Gabdräşit İbrahimov turında berençe işetüläre turında äyttelär, “bezneñ öçen bu açış buldı” , - didelär. Xalıqnıñ Gabdräşit İbrahimov kebek olpat şäheslär turında belmäwlärendä bezneñ dä ğayıbebez bar, di Fäwziä xanım. “Qazanda ğalimneñ kitapları, eşläre basılıp çıqsa, alar kiñ cämäğätçelekkä citkerelsä, Seber yaqlarında da ğalim turında belerlär ide. Bu yünäleştä bez az eşlibez”, - dide.
Tara şähärendä häm Omskida bulğan oçraşular barışında Fäwziä xanım xalıqnı Gabdräşit İbrahimovnıñ eşçänlege belän tanıştırdı. “Tatarlarnıñ milli üzañın üsterüdä, islamça yäşärgä öyrätüdä, milli mäğärifne üsterüdä, tatar matbuğatın çığara başlawda, milli säyäsätne başlap cibärüdä anıñ role bäyäläp betergesez” , - dide ul.
Äytergä kiräk, yaqtaşları bulğan Gabdräşit İbrahimovnıñ eşçänlege belän tanışqannan soñ, Tara tatarlarında anıñ isemen şähär tarixına kertü teläge tudı. Tara muzeyında, yäki tatar üzäge bülmäsendä, yäki mäçettä Gabdräşit İbrahimov icatına bağışlanğan kürgäzmä oyıştırırğa, tatarlar küpläp yäşägän ber uramğa Gabdräşit İbrahimov isemen birügä ireşergä, cirle mätbuğattä anıñ isemen kütärä başlarğa digän täqdimnär yasaldı. Bu yünäleştäge eşlär tatar üzäge aktivistlarına tapşırıldı.
Tarada da , Omskida da oçraşuğa kilgän millättäşlärebez Fäwziä Bäyrämovağa tarixi şäxes - Gabdräşit İbrahimov belän tanıştırğanı öçen tirän räxmätle buluların, mondıy oçraşularnıñ yışraq buluların teläwläre turında belderdelär. Fäwziä xanım tağın ber qat millätkä xezmät itüçe şäxeslärne belü, alarnıñ isemnären kiñ cämäğätçelekkä citkerü zarur ikänlegenä basım yasadı.
Saniä Mirxaleeva, Omski
