Ğiraqta yaña idarä qoru tırışlıqları, anda Saddamnıñ elekke xakimiate tarqalğançı uq başlanğan ide inde, häm bu eş şunnan birle ber köngä dä tuqtalmadı diärgä bula. Monı bigräk tä amerikannar aşıqtıra, alar üzläre öçen qulayraq eşne – ilne Saddamnan azat itüne şaqtıy ciñel genä başqardı, ä inde xäzer anda tärtip urnaştıru, yaña xakimiat buldıru berençe çiratta ğiraqlılarnıñ üz eşe. Citmäsä, ğadi xalıq arasında Quşma Ştatlar xärbiläreneñ ildän mömkin qädär tizräk kitüwen taläp itkän käyeflär arta bara, şuña kürä Waşington Ğiraqta eşkä sälätle yaña idaräne mömkin qädär tizräk oyıştıru xästären kürergä teli. Elek Saddamğa oppozitsiädä torğan, ä xäzer Ğiraqtağı amerikan köçläre belän xezmättäşlek itkän töp säyäsi törkemnär yaqın kiläçäktä 350-läp wäkildän toraçaq yaña mäcles oyıştıru xaqında kileşte dip yazıp çıqtı sişämbedä New York Times basması. Şuşı mäclesneñ töp maqsatı Ğiraqnıñ waqıtlı başqarma xakimiaten, yä bulmasa hiçyuğı tieşle wäkälätlär birelgän premyer-ministrın bilgeläp quyu. İlneñ könyağındağı Basra şähärenä kilgän Jay Garner, amerikannarnıñ Ğiraqtağı idaräse başlığı, “kiläse atnada, yäisä şul atna azağına qädär sez waqıtlı xökümätneñ yaralğısın küräçäksez, ul Ğiraq yözle bulaçaq häm tulısınça berektäşlär, yäğni amerikannar wä britannar belän xezmättäşlek itäçäk dip belderde. Quşma Ştatlarnıñ Bagdadtağı qayber räsmiläre äytüwençä, oppozitsiä köçläre kileşkän mäcles älbättä, kamil bula almıy, läkin iñ möhime, anıñ wäkälätle buluwı kiräk. Häm töp süzlärneñ berse bulıp töşençädä “waqıtlı” süze tora dip belderä amerikan yağı. Mäcles bilgeliäçäk küçeş çorı xökümäte dä üz eşen 1-2 yıl eçendä alıp barır dip kötelä. Yaña xakimiat buldıru söyläşülärendä qatnaşqan qayber ğiraqlılar, waqıtlı xökümät urınına Bagdadta älegä barı tik premyer-ministr kebek ber keşene bilgeläp quyarğa häm aña tieşle wäkälätlär birergä kiräk digän fikerne alğa sörä. Läkin Garner başqa törle modelne täqdim itä, anıñ fikerençä, Ğiraqta abruylı citäkçelärdän torğan şura saylap quyarğa kiräk, aña Ğiraq Milli Kongressı başlığı, amerikan xärbiläre yaqlağan Äxmät Çäläbi, Ğiraq Milli Kileşüwe törkemennän Ayäd Aläwi, körd citäkçeläre Mäsüd Barzani häm Cäläl Talabani, şığıylarnıñ İslam inqilabı şurasınnan Abduläziz äl-Xäkim, sönni möselman wä xristian wäkilläre kerä ala dip isäpli. Garner, oppozitsiäneñ yuğarıda telgä alınğan 5 citäkçese inde üzara oçraşular ütkärä başladı, xäzer alar şuşı söyläşülärgä Ğiraq eçendäge törkemnärneñ yuğarı wäkillären dä cälep itäçäk dip belderä. Şuşı süzlärdän añlaşılğança, Quşma Ştatlar, döresräge Ğiraqta älegä bar närsäne dä üz qulında totqan amerikan xärbi citäkçelege ilneñ yaña citäkçese itep haman da Äxmät Çäläbine kürä, soñğı könnärdä ul üz xälen nığıtu maqsatında bulsa kiräk, höcümgä küçte. Sişämbe bäyän itelgän ber äñgämäsendä Çäläbi, üz tarafdarlarınıñ, Saddam citäklägän Baath partiäse häm Ğiraq yäşeren xezmätläreneñ 60 tonnalap dokumentın qulğa töşerüwen xäbär itte. Anıñ süzlärenä qarağanda, anda xätta Saddam Xösäyenneñ kürşe ğäräp illäre citäkçeläre belän nindi bäyläneştä toruwın kürsätkän qäğäzlär dä bar ikän.
Kärim Kamal, Praga
Kärim Kamal, Praga