Sez Fransiädä yäşisezme, ällä Argentina yä İzraildäme, rişwätçelek zäxmäte iñ yaman çağılğan ölkä bulıp biznes yäisä köndälek tormış tügel, ä berençe çiratta säyäsät tora. 64 ildä ütkärelgän häm näticäläre atnakiç bäyän itelgän zur tikşerenüdän şul kürenä. Dönyaküläm Rişwätçelek barometrı dip atalğan bu çara Transparency İnternational tarafınnan oyıştırılğan ide. Rişwätçelekkä qarşı köräşne bar dönya külämendä alıp barğan şuşı oyışmanıñ citäkçese Cobus de Swardt atnakiç Parisda tikşerenü näticäläre turında bolay dide:
Audio, Cobus de Swardt
"Barometr dönyadağı cämäğätçelekneñ säyäsi tormıştağı rişwätçelekkä bik borçıluın kürsätä. Xalıq bu uñaydan şuşı zäxmät qağılğan qorılışlar rätendä berençe çiratta säyäsi partiälärne, annarı parlamentnı häm qanunçığaru sistemasın atıy häm şuşı säyäsi korrupsiäneñ, köndälek korrupsiägä qarağanda küpkä citdiräk problema buluına işarä itä" di Transparency İnternational mödire. Rişwätçelek, yäğni korrupsiä Barometrı tikşerenüen şuşı oyışma berençe märtäbä bıltır ütkärgän ide. Bar 64 ildä dä diärlek säyäsi qorılışılar, dini oyışmalarğa, mäğärif sistemasına, mäğlümat çaralarına qarağanda küpkä bozığraq sanala. Ä alar arasınnan rişwätçelekkä iñ tirän çumğanı dip säyäsi partiälär isäplänä. Tikşerenü ütkärelgän illärneñ yartısınnan artığında şundıy fiker açıqlanğan. Partiälär öçen iñ yaman kürsätkeçlär Bosniä, Rumıniä, Ecuadordan kilä. Ä Äfğanstan, Xorvatiä häm Makedoniädä yamanat berençelegen mäxkämälär häm qanunçığaru sisteması tota. Gruziä häm Rusiä xalqı rişwätçelek iñ kiñ taralğan ölkä ul xoquq saqlaw, politsiä köçläre dip isäpli. Ukrainada isä ğadi xalıq säyäsi tormışnıñ här ölkäse rişwätçelekkä bertigez batqan digän qaraşta tora. Rişwätçelek Barometrı ayırım keşelärneñ köndälek tormışta ni däräcädä yış korrupsiä oçraqlarına tap buluın da tikşerä. Üzäk häm Könçığış Yevropa illäreneñ kübesendä här biş keşeneñ berse, uzğan yıl eçendä kimendä ber märtäbä rişwät birergä mäcbür buluın beldergän. Bosniädä, Kosovoda häm Makedoniädä rişwätçelekkä qarşı köräştä kiläçäktä küpmeder uñış bulaçağına ömetlänälär, ä menä Rusiä, Ukraina, Rumıniä, Albaniä häm Xorvatiädä bu ölkädä ällä ni zur üzgäreş bulmas digän fiker östenlek itä. Rişwätçelek Barometrı tikşerenüeneñ näticälären bäyän itü bıyıl Rişwätçelekkä qarşı köräş könenä turı kilde, monı, törle illärneñ xökümätlärenä korrupsiägä qarşı köräş basımın yasaw maqsatında Berläşkän Millätlär Oyışması kertkän ide.
Kärim Kamal
Audio, Cobus de Swardt
"Barometr dönyadağı cämäğätçelekneñ säyäsi tormıştağı rişwätçelekkä bik borçıluın kürsätä. Xalıq bu uñaydan şuşı zäxmät qağılğan qorılışlar rätendä berençe çiratta säyäsi partiälärne, annarı parlamentnı häm qanunçığaru sistemasın atıy häm şuşı säyäsi korrupsiäneñ, köndälek korrupsiägä qarağanda küpkä citdiräk problema buluına işarä itä" di Transparency İnternational mödire. Rişwätçelek, yäğni korrupsiä Barometrı tikşerenüen şuşı oyışma berençe märtäbä bıltır ütkärgän ide. Bar 64 ildä dä diärlek säyäsi qorılışılar, dini oyışmalarğa, mäğärif sistemasına, mäğlümat çaralarına qarağanda küpkä bozığraq sanala. Ä alar arasınnan rişwätçelekkä iñ tirän çumğanı dip säyäsi partiälär isäplänä. Tikşerenü ütkärelgän illärneñ yartısınnan artığında şundıy fiker açıqlanğan. Partiälär öçen iñ yaman kürsätkeçlär Bosniä, Rumıniä, Ecuadordan kilä. Ä Äfğanstan, Xorvatiä häm Makedoniädä yamanat berençelegen mäxkämälär häm qanunçığaru sisteması tota. Gruziä häm Rusiä xalqı rişwätçelek iñ kiñ taralğan ölkä ul xoquq saqlaw, politsiä köçläre dip isäpli. Ukrainada isä ğadi xalıq säyäsi tormışnıñ här ölkäse rişwätçelekkä bertigez batqan digän qaraşta tora. Rişwätçelek Barometrı ayırım keşelärneñ köndälek tormışta ni däräcädä yış korrupsiä oçraqlarına tap buluın da tikşerä. Üzäk häm Könçığış Yevropa illäreneñ kübesendä här biş keşeneñ berse, uzğan yıl eçendä kimendä ber märtäbä rişwät birergä mäcbür buluın beldergän. Bosniädä, Kosovoda häm Makedoniädä rişwätçelekkä qarşı köräştä kiläçäktä küpmeder uñış bulaçağına ömetlänälär, ä menä Rusiä, Ukraina, Rumıniä, Albaniä häm Xorvatiädä bu ölkädä ällä ni zur üzgäreş bulmas digän fiker östenlek itä. Rişwätçelek Barometrı tikşerenüeneñ näticälären bäyän itü bıyıl Rişwätçelekkä qarşı köräş könenä turı kilde, monı, törle illärneñ xökümätlärenä korrupsiägä qarşı köräş basımın yasaw maqsatında Berläşkän Millätlär Oyışması kertkän ide.
Kärim Kamal