Omskida qazaq yegete Cambul İsäbäyewnıñ Bädiüzzaman Säid Nursineñ “ Risale-i Nur” äsärläre cıyılmasınıñ ber kitabın bastırıp çığarğanı öçen qulğa alınuı häm cinayät eşe açılıp, 8 ayğa yaqın tikşerü barğannan soñ, şähär mäxkämäse tarafınnan aqlanuı turında “Azatlıq” tıñlawçılarına citkergän idek. Eşneñ ölkä mäxkämäsenä qabat tikşerergä birelüe turında da beldergän idek. Şuşı könnärdä genä ölkä mäxkämäse älege eşne qarap, İsäbäyewnı tulısınça aqladı. Bu xaqta “Rusiä Federatsiäseneñ “Äxlaq irege häm dini oyışmalar” qanunı, anıñ ğämäldä qullanışı” digän tema buyınça 1-2 iyün könnärendä Omskida ütkärelgän fänni-ğamäli seminar barışında İsäbäyewnı yaqlawçılarnıñ berse, Mäskäw advokatı Vladimir Ryaxovskiy bäyän itte.
Ryaxovskiy äfände mondıy mäğlümatnı din totuçılarnıñ häm dini oyışmalarnıñ xoquqların yaqlaw turında yasağan dokladında misal itep kiterde.
Älege fänni-ğamäli seminar eşenä kilgändä, ul Rusiä Federatsiäseneñ keşe xoquqları buyınça wäqälätle wäkile qarşındağı tikşerü şurası, “Watanıbız Seber” xalıqlar mädäniäten üsterü xäyriä fondı tarafınnan, törle dini oyışmalar yärdäme belän oyıştırıldı. Anda Omski, Mäskäw, Çiläbe, Tömän, Kurgan şähärlärennän, Altay kraennan tanılğan xoquq yaqlawçılar, din belgeçläre, törle dinnär wäkilläre häm Omskinıñ qayber ictimaği oyışmalar citäkçeläre qatnaştı. Äytergä kiräk, oyıştıruçılarnıñ berse, xäyriä fondınıñ başqaruçı direktorı Ol'ğa Fedyäyewa süzlärençä, seminar ütkärü ideyäse cirle xakimiät tarafınnan xuplaw tapmağan. Şul säbäple cirle mäğlümat çaraları seminarnıñ eşen yaqtırtmadılar. Şulay da anda qatnaşqan “Veçerniy Omsk” matbuğat yortı häm “Kommerçeskie vesti” gazetası xäbärçeläre, üz basmalarında seminarnıñ eşe turında yazıp çığarğa wäğdä ittelär.
Seminar barışında alda äytep ütelgän Mäskäw advokatı Vladimir Ryaxovskiy, Mäskäwneñ din häm xoquq institutı direktorı Anatoliy Pçelinsev, Rusiä Federatsiäseneñ keşe xoquqları buyınça wäqälätle wäkile apparatı bülek citäkçese Mixail Odinsov häm başqalar sallı ğına çığışlar yasadılar. Notıqlarında alar Rusiä konstitutsiäse buyınça barlıq dinnärneñ tigez xoquqlı buluın assızıqladılar, ä ğämäldä bu qanunnıñ yış qına bozıluın bilgeläp üttelär. Qanun buyınça xakimiätlär tarafınnan ber genä dingä dä östenlek birelergä tieş tügel didelär. Küp kenä mäğlümat çaralarınıñ süz iregennän faydalanıp, qayber waqiğalarnı bozıp kürsätüläre, şunıñ belän xalıqta ayırım dinnärgä qarata yalğış fiker, tiskäre qaraş häm doşmanlıq xise tudıruları turında söylädelär. Mäktäplärdä pravoslavie dine tarixı däresläre kertü temasına da qağıldılar älege seminarda. Uqu programması buyınça dinnär tarixı öyränelä, ayırım dingä östenlek birep, programmağa kertü bulmasqa tieş,- didelär çığış yasawçı xoquq belgeçläre.
Seminarda islam dine temasına ayırım tuqtaldı. Soñğı yıllarda üsep barğan cinayätçelekne, terrorçılıqnı islam belän bäyläw ğädätkä kerep bara dip borçu belderelde. Bu xälneñ möselmannarnı awır xäldä qaldıruı ixtimal dielde. Qızğanıç, seminarda diskussiä alıp barırlıq islam dine ähelläre bulmadı. Omskida eşläwçe biş mäçetkä dä çaqıru cibärelgän bulsa da, kilüçeläryuq ide. Xaci - Äxmät mäçetenä yörüçe ber möselmannı isäpkä almağanda. Rozaliä Sayganova, Omski.
