Munitsipal' berämleklär turındağı yaña qanunnıñ ğädelsezlekläre turında ölkä citäkçelegenä yunältelgän xatlar näticä birmägängä, “Tuğan tel” oyışması ölkä prokurorı Waleri Malıyşevqa häm Däwlät Duması deputatı Valentin İvanovqa da möräcäğätlär cibärgän ide.
Ölkä prokurorı Waleri Malıyşevtan Ölkä qanunın Federal' qanunğa täñgälläşterü sorala. Bu ğämäldä Tatarstan prokurorınnan ürnäk alırğa täqdim itelä: näq anıñ tırışlığı arqasında Tatarstan Konstitutsiäse tulayım “räsäyçälätelde” bit, dielä.
Munitsipal' berämleklär turındağı Federal' qanun buyınça, xalıq tığız yäşägän töbäklärdä 3000 keşele qasabalar tieş bulsa, andıy sanalmağan Sember ölkäsendä 1000 keşelek qasabalar yasala ala. Dimäk, 266 keşele Qañlı kebek awıllar üz-üzlärenä xuca bulırğa xaqlı.
Ölkä prokuraturasınıñ Federal' qanunnar ütäleşen küzläw bülege başlığı İ. V. Polyakov cawabında prokuraturanıñ bu eşkä qatnaşuına nigez yuq, dielgän. Çönki Federal' Qanunda ölkäneñ yuğarı yäki tübän tığız xalıqlı ikäne kürsätelmägän, ä andıy ölkälär isemlege isä 5 yılğa ber Federal' Xökümät tarafınnan raslanıp kilä.
Ägär prokuror äfände şul isemlekne açıp qarasa, Ul'yan ölkäseneñ siräk xalıqlı töbäklär rätenä kergänen beler ide dä bit, waqıtı tar bulğandır, dip farazlarğa ğına qala.
Deputat Valentin İvanovnıñ cawabı yağımlıraq: “Min sezneñ teläklärne Qanunnar çığaru cıyılışında bu mäsäläne tikşergändä, anıñ räise Boris Zotovqa citkeräçäkmen. Härxäldä, sezneñ qayğırtuığıznı añlıym häm mömkin qädär yärdäm itärgä tırışırmın. Qanunnıñ tormışqa aşırıluı qıyın bulaçağı añlaşıla, şunlıqtan teläweçlär öçen, anı qullanışqa kertüne 2008-yılğa qädär kiçekterü turındağı Qanunnı Duma 1-uqılışta qabul itte dä inde”
Tik menä deputatnıñ ber fikere awıl xalqı, anıñ äydäwçelärenekenä turı kilmi. Deputat yazuınça, “här awılnıñ mänfägat'lären yaqlaw öçen Sovetta alarnıñ wäkilläre bulırğa tieş, çönki real' üzidarä näq şul deputatlar qulında bit”. Ä Qarsun rayonı Nuğay ile awılı imamı Nail xäzrät İdiätullov, mäsälän, älege qanunnan bernindi yaxşılıq ta kötmi. Berençedän, başqa awılda urnaşqan citäkçelek Noğay ile awılındağı yul, ut, su xälläre belän qızıqsınmayaçaq. Şulay uq mäktäpkä yabılu qurqınıçı yanıy. Başqa awıllarda balalar tumıy da inde, ä bezdä älegä yıl sayın 6 – 7 bala tuıp kilä, dimäk, kiläse yıllarda da uquçı balalar bulaçaq. Şulay da bezne kiläçäge bulmağan awılğa buysındırdılar, di Nail xäzrät.
Şul uq rayonnıñ Urazovqa awılı imamı Säyet xäzrät Diarov ta şundıyraq fikerdä: “Här qoş üz oyasına taşıy, şunlıqtan 10 yortlımı, 20 yortlımı - här awıl saqlanıp qalırğa tieş. 10 awılğa ber oya bulsa, annan ber yaxşılıq ta kötep bulmıy. Ä iñ qurqınıçı – mäktäpne beterüläre. Äle dä Urazovqa balaları, üz awıllarında 9 sıynıf qına bulsa da, kürşe Sosnovka awılına uqırğa yörmilär. Çönki anda tärtipsezlek, sügenü häm başqa qoytı küreneşlärgä genä öyränergä mömkin. Ä belem birü digäne yuq däräcäsendä. Şunlıqtan alar rayon häm ölkä üzäklärendäge maxsus uqu yortlarında belgeçlek tä alalar, urta belemgä dä iä bulalar.
İke din ähele dä ÜZİDARÄ digänne xalıqnıñ üze telägänçä yäşäwe, dip añlıylar. Ä Rusiä türäläre – ikençeräk... “Vot barin vernetsya i rassudit” digän postulatnı ğasırlar buyına töp qanun dip sanağan qäwem wäkilläre bulğanğadır inde.
Ayrat İbrahim, Sember.
