“Yaqtılıq” mäktäbe yäkşämbe däreslärennän üsep çıqqan uqu yortı. Bügenge köndä “Yaqtılıq”ta 170 bala uqırğa isäplänsä dä tığızlap utırtqaç sıynıflarğa 218 uquçını sıydıra aldılar. Plannan tış 48 bala belem ala. Şunıñ östenä ike törkemgä bülenep yäkşämbe könnärendä “Yaqtılıq”ta törle yäştägelär tatar teleneñ asılına töşenergä tırışalar. İre- xatını, yegete- qızı, tatarı- urısı tatar awazların yotlığıp tıñlıylar. Äye, äye urısı da. Tatar yegetenä kiäwgä çığunı maqsat itep quyğan rus qızı, tatar qızına öylänergä cıyınğan rus yegete tırışıp- tırışıp tatar awazların qabatlıylar. Rus yegete islam dinen qabul itkän häm anıñ äytüençä, ul islam belän tatarnı täñgäl kürä. Menä şul törle cenestäge, törle yäştägelärne, törle äzerlekle adämnärgä tuğan telebezne tırışıp- tırışıp Nurzidä xanım Fäyzullina uqıta.
Sez küp yıllardan birle yäkşämbe könnärendä olısın- keçesen tatarnıñ ruxi dönyasına yaqınaytasız. Nindi awırlıqlar, qıyınlıqlar kiçeräsez bu tarmaqta?
Äye, menä biş yıl inde min tatar telen häm tatar ädäbiäten uqıtam. Tatar telen öyränergä kilüçelär maqsatları buyınça ikegä bülenälär. Soñğı yıllarda bik küp qatnaş ğailälärdä milli üzañ üsä başladı. Änkäse marca - atası tatar, atası rus - änkäse tatar bulğannarnıñ balaları tatar telen dä beläseläre kilä. Tağın ber yañalıq, çın rus ğailäsendä üskännär dä tatar tele belän qızıqsına. Küplär tatar gäcitä- jurnalların uqıysıları kilä, “Aq bäxet”, Tatarstan radiotapşıruların añlap tıñlıysıları kilä. Min, älbättä, telne genä öyrätmim. Tatar xalqınıñ dahi şäxesläre belän tanıştıram, soqlanğıç ğöref- ğädätlärebez belän tanıştıram, milli bäyrämnärebezgä tuqtalam. Min alarnı qıçqırıp uqırğa öyrätäm, xatlar yazarğa öyrätäm. Min uquçılarıma tel aşa tatarnı xörmät itüçe şäxeslär üsterergä tırışam.
Çibär- çibär rus balaların ni kiterä?
Säbäplär küp. Asılda tatar yegetlärenä, tatar qızlarına bulğan mäxäbbät. İslam dinen qabul itkän bala atası utız yäşlek rus Jenyanı tatar teleneñ maturlığı mökibbän itkän. Östäwenä Jenya Qazannıñ Möxämmädiä mädräsäsendä belem ala. Ä Möxämmädiädä tatar telen dä uqıtalar ikän. Ul belemen kamilläşterä. “Yaqtılıq”qa Jenyanı islam dine kiterde. Anıñ qaraşınça, bügenge köndä iñ paq din bulıp islam sanala.
Aldağı yıllarda sentäber başına qädär bärelä- suğıla berençe sıynıfqa bala cıya idegez. Äle yaña yıl kermägän dä inde 16 bala berençe sıynıfqa yazılğannar. Bu küreneşne Samar tatarınıñ añı kütärelde dip sanıysızmı?
Şulay dip sanıym. Här sıynıfta qatnaş ğailä balaları häm alar tatar telen teläp öyränälär. Bu uqıtu protsessın qatlawlandıra. Här sıynıf ikegä bülenä. Berse- telne yaxşı belüçelär. İkençese- telne naçar belüçelär, yä isä bötenläy belmäwçelär. Şunıñ östenä qazax, qırğız, üzbäk balaları bar bit äle. Tel tärbiäsen dingä uratıp baram. “İslam dine küzlegennän tärbiäle bala nindi bula?” Min bu däresne tatar telendä dä, urıs telendä dä töşenderäm. Äxlaq, tärbiä turında süz quzğalğaç min genä söylämim, bu eşkä uquçılarnıñ üzlären cigäm. Şul uq ısul belän tatar xalıq bäyrämnäre däresläre dä uzdırıla. Mäktäp radiosı tel üzläşterüdä tağın ber çığanaqqa äylände.
Sez “Azatlıq” radiosı dulqınında Samardağı “Yaqtılıq” isemle mäktäbeneñ tatar tele uqıtuçısı Nurzidä Fäyzullina belän äñgämä tıñladığız.
Şamil Bahautdin, Samar.
