Accessibility links

Törkiädä iqtisadi qıyınlıqlar tomalana


Törkiä kebek citdi problemaları bulğan illärdä xakimiattäge säyäsätçelär xalıqnıñ diqqäten töp problemalardan ähämiätleräk temalarğa tartuda osta bula.

Keşe ekonomik krizis barlığın kibettä bäyälär kütärelgäç, üze yäki yaqınnarı eşsez qalğaç sizä.

Törkiädä xakimiattä inde cide yıldan birle Ğädellek häm Täräkqıyat, yäki qısqaça AK partia tora. Berençe dürt-biş yılda qayber uñışlarğa ireşte. Läkin soñğı ike yılda, dönyadağı ekonomik krizis arqılı da, baytaq ölkädä citeşsezlekläre sizelä başladı. Näticädä premyer Erdoğan häm xökümät xalıqnı tınıçlandıru öçen törle wäqälätlär birep, alarnı ömetländerü, bu da barıp çıqmağaç, asılda xalıqnı bik tä qızıqsındırmağan temalarğa diqqäten cälep itü taktikasın qullana başladı.

19 yüldä Törkiädä barlıq binalarda, oçqıçlar mäydanında, uqu yortları, eş urınnarı, restorannar, kafelar kebek cirlärdä tämäke tartu tıyılaçaq.

Törkiädä 22 million keşe tämäke tarta. Ä bu tıyu sälamätlekne saqlaw argümentı belän tormışqa aşırılaçaq. Dinçelärneñ alkoholle eçemleklärgä kebek, tämäkegä dä qarşı buluları sizelä. İnde tämäkene tıyğan bu xökümät monnan soñ alkohol eçemleklärne, bälki annan başqa närsälärne dä tıyaçaq digän qurqu da yuq tügel. Menä şulay itep, ber möddät xalıqnıñ diqqäten moña cälep itte.

Ütkän atna azağında isä premyer Erdoğan Könçığış Törkestanda bulğan qanlı waqıyğalar säbäple, qıtaylarnı genotsidqa oxşaş ber xäräkät oyıştıruda ğäyepläp, Törkiädä baytaq dinçe häm radikal millätçeneñ anı xuplawına ireşte.

Törkiä üze ärmännärneñ genotsid ğayebännän qaçqanda, başqa ber ilne şul uq däräcädä ğäyepläwe, diplomatík yaqtan aqıllı kebek kürenmäsä dä, matbuğat belän xalıq öçen yaña ber tema tabılğan buldı. Läkin Qıtay şunda uq Erdoğannan süzlären tözätergä çaqırdı, bu da törek tışqı eşlär ministrlığın awır xäldä qaldırdı.

Atna başında zur tantana belän Törkiä aşa Europa illärenä uzaçaq Nabucco proektı nigezendä ğaz ütkärgeçen salu buyınça kileşügä Ankarada qul quyıldı. Läkin şuşı ütkärgeçkä ğaz qaydan kiläçägen berkem dä belmi. Xökümät zur proektlar belän xalıqnıñ küzen bäyläwne däwam itsä dä, ekonomika üz qanunnarı belän xäräkät itä. Bu turıda bäxäslär barğanda tämäkegä genä tügel, benzinğa da bäyälär kütärelde. 16 yüldä isä İstanbul şähär mäclese sunıñ bäyäsen 8,5 %-qa kütärü qararın qabul itte.

Törkiädäge eş birüçe hönär berlekläre konfederasiase aprel ayında eşsezlär sanınıñ soñğı 12 aydağı üseşneñ 55,1%-qa kütärelüen iğlan itte. Ä may häm yün öçen sannar älegä bilgele tügel. Soñğı ber yılda eşsezlär sanı 1 million 285 meñgä üsep, 3 million 618 meñgä citkän. Bu äle räsmi sannar. Eşkä kerergä cıyınğan yäşlär bu statistikalarda yuq. Yäşlär arasında eşsezlek 26,5 %, dimäk, här dürtençe yäş keşeneñ berse eşsez.

16 yüldä professor Kaya Aclan: “Bu eşsezlek sosial şartlawğa iltäçäk”, dip kisätüe xökümätkä qarata bik citdi tänqit bulıp tora.

Mäğlüm, türälär mondıy citdi tügel, ä iñ waq tänqıytlärne dä işetergä telämi. Yarıy äle Törkiädä tänqıytläw irege bar. Ägär dä eşsezlek, inflasia xalıqnıñ söyägenä terälsä, bernindi dä xökümät xakimiattä qala almas. Monıñ ürnäkläre ütkändä dä buldı. Qısqası, Törkiä ni xätle tomalansa da, ekonomik citeşsezleklär dönyağa çığa tora.
XS
SM
MD
LG